Η ευρωπαϊκή δικαιοσύνη δικαίωσε τους Ιταλούς δικαστές που βρίσκονταν σε σύγκρουση με την ιταλική κυβέρνηση στο θέμα της μεταφοράς των διασωζόμενων από τη θάλασσα μεταναστών στην Αλβανία.
Η κυβέρνηση της Τζόρτζια Μελόνι υπέγραψε τον Νοέμβριο 2023 συμφωνία με τον πρωθυπουργό της Αλβανίας Έντι Ράμα για την εγκατάσταση στην Αλβανία δύο κέντρων υπό ιταλική διαχείριση για τη μεταφορά μεταναστών που διασώθηκαν στην κεντρική Μεσόγειο. Αλλά η υλοποίηση του σχεδίου εμποδίσθηκε από τους Ιταλούς δικαστές που επικαλέσθηκαν το ευρωπαϊκό δίκαιο για να διατάξουν την επιστροφή στην Ιταλία των μεταναστών που είχαν μεταφερθεί στην Αλβανία.
Οι δικαστές επικαλέσθηκαν την απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σύμφωνα με την οποία οι ευρωπαϊκές χώρες δεν μπορούν να χαρακτηρίζουν «ασφαλή» μία χώρα στο σύνολό της από την στιγμή που ορισμένες περιοχές της χώρας αυτής ή ορισμένες κατηγορίες ανθρώπων δεν είναι ασφαλείς. Η Ιταλία ήθελε να χρησιμοποιήσει αυτήν την μέθοδο για να απελαύνει στην συνέχεια τους μετανάστες αυτούς στις χώρες καταγωγής τους, ακόμη και αν αυτές δεν είναι 100% «ασφαλείς» σύμφωνα με τον νόμο.
Στη σημερινή του απόφαση το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν αμφισβητεί το δικαίωμα ενός κράτους να χαρακτηρίσει «με νομική πράξη ασφαλή μία τρίτη χώρα καταγωγής», όπως έκανε η Ιταλία. Όμως, το ευρωπαϊκό δικαστήριο σημειώνει ότι ο χαρακτηρισμός αυτός μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο δικαστικού ελέγχου, δηλαδή η τελευταία λέξη ανήκει στον δικαστή που θα κληθεί να αποφανθεί επί συγκεκριμένης περίπτωσης.
«Οι πηγές πληροφόρησης στις οποίες βασίζεται ένας τέτοιος χαρακτηρισμός θα πρέπει να είναι επαρκώς προβάσιμες, τόσο για τον αιτούντα όσο και για την αρμόδια δικαστική αρχή», σύμφωνα με την απόφαση, καθώς οι λόγοι που ώθησαν την Ρώμη να χαρακτηρίσει “ασφαλείς” ορισμένες χώρες δεν είναι πάντα σαφείς. Έτσι, στην λίστα των «ασφαλών χωρών» που έχει καταρτίσει η Ιταλία περιλαμβάνονται χώρες όπως το Μπανγκλαντές, η Τυνησία και η Αίγυπτος, όπου η θέση των μειονοτήτων και των αντιφρονούντων είναι επισφαλής. «Ένα κράτος μέλος δεν δύναται να χαρακτηρίζει ασφαλή χώρα καταγωγής μία τρίτη χώρα που δεν πληροί, για ορισμένες κατηγορίες προσώπων, τις ουσιαστικές προϋποθέσεις για τον χαρακτηρισμό αυτόν», διευκρινίζεται στην σημερινή απόφαση.
Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναγνωρίζει πάντως ότι η σχετική ευρωπαϊκή νομοθεσία θα αλλάξει τον Ιούνιο 2026 και θα επιτρέψει «εξαιρέσεις για τέτοιες σαφώς αναγνωρίσιμες κατηγορίες προσώπων» και ότι είναι ανοικτό το ενδεχόμενο για τον νομοθέτη να επισπεύσει αυτήν την ημερομηνία.
Μελόνι: Η Δικαιοσύνη διεκδικεί αρμοδιότητες που δεν διαθέτει – Περιορίζει την αυτονομία κυβερνήσεων για το μεταναστευτικό
Η ιταλική κυβέρνηση, με ανακοίνωσή της, σχολίασε την σημερινή απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις ασφαλείς χώρες προέλευσης των μεταναστών. Μεταξύ των άλλων, η κυβέρνηση Μελόνι αναφέρει πως «εκπλήσσει η απόφαση του Δικαστηρίου της ΕΕ, σχετικά με τις χώρες προέλευσης των παράνομων μεταναστών. Για μια ακόμη φορά η δικαιοσύνη -αυτή την φορά η ευρωπαϊκή- διεκδικεί αρμοδιότητες που δεν διαθέτει, από τη στιγμή που οι σχετικές ευθύνες ανήκουν στην πολιτική».
Σύμφωνα με την ιταλική κυβέρνηση, «το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποφάσισε να δώσει σε κάθε δικαστή των χωρών μελών, την δυνατότητα να λαμβάνει αποφάσεις όχι για μεμονωμένες περιπτώσεις, αλλά για την μεταναστευτική πολιτική που αφορά τους επαναπατρισμούς και τις απελάσεις των παράτυπων μεταναστών». Κάτι που σημαίνει ότι η απόφαση αυτή «αφήνει να υπερισχύσει η ετυμηγορία των δικαστών της κάθε χώρας η οποία μπορεί να βασίζεται ακόμη και σε ιδιωτικές πηγές».
Η κυβέρνηση Μελόνι εκτιμά ότι το γεγονός αυτό «θα έπρεπε να προκαλέσει ανησυχία σε όλες τις πολιτικές δυνάμεις, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που σήμερα πανηγυρίζουν για την απόφαση, διότι περιορίζει ακόμη περισσότερο τα περιθώρια αυτονομίας των κυβερνήσεων και των κοινοβουλίων στην διαχείριση του μεταναστευτικού» και ότι «η απόφαση του Δικαστηρίου της ΕΕ αποδυναμώνει τις πολιτικές κατά της μαζικής, παράνομης μετανάστευσης και για την υπεράσπιση των εθνικών συνόρων».
«Είναι περίεργο το ότι αυτό συμβαίνει λίγους μήνες πριν τεθεί σε ισχύ το Σύμφωνο της ΕΕ για την Μετανάστευση και το Άσυλο, το οποίο περιέχει πιο αυστηρούς όρους, και σε ό,τι αφορά τον χαρακτηρισμό των χωρών προέλευσης» τονίζει η κυβέρνηση Μελόνι. Στην ανακοίνωση, τέλος, υπογραμμίζεται ότι «στους δέκα μήνες που απομένουν, πριν από την εφαρμογή του Νέου Ευρωπαϊκού Συμφώνου, η ιταλική κυβέρνηση δεν θα σταματήσει να αναζητά κάθε δυνατή λύση -τεχνικής ή νομικής φύσης- με στόχο την προστασία των πολιτών».
