Ο Πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, δήλωσε την Τετάρτη ότι οι ομάδες διαπραγμάτευσης των ΗΠΑ και της Ουκρανίας δεν κατάφεραν να καταλήξουν σε συμφωνία για τα μακροπρόθεσμα ζητήματα εδαφών κατά τις συνομιλίες για τον τερματισμό του πολέμου με τη Ρωσία, καλώντας να συζητηθούν σε επίπεδο ηγετών.
Όπως είπε ο Ζελένσκι, «Δεν έχουμε καταλήξει σε συναίνεση με την αμερικανική πλευρά σχετικά με την περιοχή του Ντονέτσκ και τον πυρηνικό σταθμό Ζαπορίζια», προσθέτοντας: «Είμαστε έτοιμοι για συνάντηση με τις Ηνωμένες Πολιτείες σε επίπεδο ηγετών για να αντιμετωπίσουμε ευαίσθητα ζητήματα. Θέματα όπως τα εδαφικά πρέπει να συζητούνται σε επίπεδο ηγετών».
Δεν διευκρίνισε αν αυτό θα περιλαμβάνει τον Ρώσο Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν, αν και ο ίδιος εδώ και καιρό ζητά συνάντηση με τον Ρώσο ηγέτη.
Το Κίεβο φαίνεται να κατάφερε να απομακρύνει το σχέδιο από την αρχική πρόταση 28 σημείων των ΗΠΑ, η οποία συμμορφωνόταν με πολλές από τις βασικές απαιτήσεις της Ρωσίας. Το προηγούμενο σχέδιο απαιτούσε η Ουκρανία να αποσυρθεί από το 20% της περιοχής του Ντονέτσκ που εξακολουθεί να ελέγχει και να αναγνωριστεί ως ρωσικό έδαφος η γη που κατέχει η Μόσχα. Η απαίτηση να εγκαταλείψει νομικά η Ουκρανία την επιδίωξή της να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ έχει αφαιρεθεί από το τελευταίο σχέδιο, αν και οι ΗΠΑ έχουν δηλώσει εδώ και καιρό ότι δεν θα δεχτούν την Ουκρανία στον οργανισμό.
Σύμφωνα με τον Ζελένσκι, «Στις περιοχές Ντονέτσκ, Λουχάνσκ, Ζαπορίζια και Χερσώνα, η γραμμή ανάπτυξης στρατευμάτων κατά την ημερομηνία αυτής της συμφωνίας αναγνωρίζεται de facto ως γραμμή επαφής». Μια ομάδα εργασίας θα καθορίσει την αναδιάταξη των δυνάμεων που είναι απαραίτητη για τον τερματισμό της σύγκρουσης, καθώς και τις παραμέτρους πιθανών μελλοντικών ειδικών οικονομικών ζωνών.
Ο Ζελένσκι παρουσίασε λεπτομέρειες του σχεδίου 20 σημείων στους δημοσιογράφους στο Κίεβο στις 23 Δεκεμβρίου, το οποίο φαίνεται να ανοίγει τον δρόμο για επιλογές που η Ουκρανία προηγουμένως δεν ήθελε να εξετάσει – όπως η αποχώρηση στρατευμάτων και η δημιουργία αφοπλισμένων ζωνών – αλλά τις καθυστερεί.
Όπως είπε, «Βρισκόμαστε σε μια κατάσταση όπου οι Ρώσοι θέλουν να αποσυρθούμε από την περιοχή του Ντονέτσκ, ενώ οι Αμερικανοί προσπαθούν να βρουν μια λύση. Αναζητούν μια αφοπλισμένη ζώνη ή μια ελεύθερη οικονομική ζώνη, δηλαδή μια μορφή που θα μπορούσε να ικανοποιήσει και τις δύο πλευρές». Η Ουκρανία πρότεινε επίσης η Ενερχοντάρ, μια πόλη υπό ρωσική κατοχή που διαχειρίζεται τον πυρηνικό σταθμό Ζαπορίζια, να γίνει αφοπλισμένη ζώνη.
Οποιοδήποτε σχέδιο που περιλαμβάνει απόσυρση ουκρανικών στρατευμάτων θα πρέπει να εγκριθεί μέσω δημοψηφίσματος στην Ουκρανία, όπως είπε ο Ζελένσκι: «Μια ελεύθερη οικονομική ζώνη. Αν συζητάμε αυτό, τότε πρέπει να πάμε σε δημοψήφισμα».
Το σχέδιο προβλέπει επίσης κοινή διαχείριση του σταθμού Ζαπορίζια από ΗΠΑ, Ουκρανία και Ρωσία, ενώ ο Ζελένσκι τόνισε ότι δεν θέλει καμία ρωσική εποπτεία της εγκατάστασης. Τόνισε επίσης ότι η Ουκρανία θα διεξάγει προεδρικές εκλογές μόνο μετά την υπογραφή μιας συμφωνίας.
Το αναθεωρημένο σχέδιο 20 σημείων περιλαμβάνει:
- Αναγνώριση της κυριαρχίας της Ουκρανίας και συμφωνία μη επίθεσης με τη Ρωσία.
- Παρακολούθηση της γραμμής σύγκρουσης με δορυφορική τεχνολογία.
- Παροχή εγγυήσεων ασφαλείας από ΗΠΑ, ΝΑΤΟ και ευρωπαϊκές χώρες, ενώ το μέγεθος των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων παραμένει στις 800.000 σε περίοδο ειρήνης.
- Θεσμοθέτηση της μη επιθετικής στάσης της Ρωσίας απέναντι στην Ουκρανία και την Ευρώπη.
- Σαφής χρονικός προγραμματισμός ένταξης της Ουκρανίας στην ΕΕ και βραχυπρόθεσμη πρόσβαση στην ευρωπαϊκή αγορά.
- Παγκόσμιο πακέτο ανάπτυξης για επενδύσεις σε υποδομές, τεχνολογία, φυσικό αέριο, πόρους και ανοικοδόμηση περιοχών που πλήττονται από τον πόλεμο, με στόχο συγκέντρωση 800 δισ. δολαρίων.
- Επιτάχυνση της διαδικασίας για ελεύθερη εμπορική συμφωνία με τις ΗΠΑ.
- Διατήρηση μη πυρηνικού χαρακτήρα της Ουκρανίας και συμμόρφωση με τη Συνθήκη μη Διάδοσης Πυρηνικών Όπλων.
- Έλεγχος του σταθμού Ζαπορίζια και του Υδροηλεκτρικού Κέντρου Καχόβκα με αφοπλισμό των εγκαταστάσεων για λόγους ασφαλείας.
- Εκπαίδευση σε κατανόηση διαφορετικών πολιτισμών και προστασία μειονοτικών γλωσσών.
- Καθορισμός των γραμμών μετώπου στις περιοχές Ντονέτσκ, Λουγκάνσκ, Ζαπορίζια και Χερσώνα ως de facto μέτωπο.
- Απόσυρση ρωσικών στρατευμάτων από κατεχόμενες περιοχές Ντνιπροπετρόφσκ, Μικολάιβ, Σούμι και Χάρκοβο.
- Τοποθέτηση διεθνών δυνάμεων για παρακολούθηση της εφαρμογής της συμφωνίας.
- Τήρηση της Συνθήκης της Γενεύης του 1949 και των πρόσθετων πρωτοκόλλων.
- Δέσμευση Ρωσίας και Ουκρανίας για μη χρήση βίας για αλλαγή εδαφικών διευθετήσεων.
- Ελεύθερη χρήση του ποταμού Δνείπερου και της Μαύρης Θάλασσας για εμπορικούς σκοπούς από την Ουκρανία.
- Δημιουργία ανθρωπιστικής επιτροπής για ανταλλαγή κρατουμένων, απελευθέρωση πολιτών υπό κράτηση και λήψη μέτρων για ανακούφιση θυμάτων.
Η Ουκρανία θα διεξάγει προεδρικές εκλογές μετά την υπογραφή της συμφωνίας, η οποία θα είναι νομικά δεσμευτική και θα παρακολουθείται από το Συμβούλιο Ειρήνης. Η εκεχειρία θα τεθεί σε ισχύ αμέσως μόλις συμφωνήσουν όλα τα μέρη.
