Σε 95 ανέρχονται μέχρι στιγμής οι νεκροί από τις πλημμύρες που έπληξαν τη νοτιοανατολική Ισπανία και ιδιαίτερα την πόλη Βαλένθια. Εκφράζονται φόβοι, ωστόσο, πως ο αριθμός των θυμάτων θα αυξηθεί. Σωστικά συνεργεία συνεχίζουν να αναζητούν θύματα. Σύμφωνα με την υπουργό Άμυνας Μαργαρίτα Ρόμπλες, μια στρατιωτική μονάδα που ειδικεύεται στις επιχειρήσεις διάσωσης θα ξεκινήσει σήμερα Πέμπτη να «χτενίζει» τη λάσπη και τα συντρίμμια με σκύλους ανιχνευτές στις περιοχές που έχουν πληγεί περισσότερο.
Ερωτηθείσα στον ραδιοφωνικό σταθμό Cadena Ser εάν ο αριθμός των θυμάτων είναι πιθανόν να αυξηθεί, είπε: «Δυστυχώς, δεν είμαστε αισιόδοξοι». Από την πλευρά του, ο Guardian σημειώνει ότι οι ομάδες έχουν φέρει μαζί τους 50 κινητά νεκροτομεία. Εν τω μεταξύ, εγείρονται ερωτήματα σχετικά με το πώς ένα από τα πιο ανεπτυγμένα κράτη του κόσμου απέτυχε να ανταποκριθεί επαρκώς σε μια ακραία καταιγίδα. H ένταση της βροχόπτωσης που έπληξε τη Βαλένθια, την τρίτη μεγαλύτερη πόλη της Ισπανίας, οδήγησε την εθνική κυβέρνηση υπό την ηγεσία Σοσιαλιστών να επικρίνει τις κεντροδεξιές περιφερειακές αρχές επειδή δεν διαβίβασαν έγκαιρες προειδοποιήσεις σε άτομα που βρίσκονται σε κίνδυνο.
Επικρίσεις για την καθυστέρηση των ειδοποιήσεων
Όπως υπενθυμίζει ο Guardian, η εθνική μετεωρολογική υπηρεσία της Ισπανίας AEMET εξέδωσε κόκκινο συναγερμό για την περιοχή της Βαλένθια το πρωί της Τρίτης και οι συνθήκες επιδεινώθηκαν κατά τη διάρκεια της ημέρας. Αλλά μόλις νωρίς το βράδυ συνεκλήθη το περιφερειακό όργανο που είναι υπεύθυνο για τον συντονισμό των υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης, ενώ η Υπηρεσία Πολιτικής Προστασίας έστειλε προειδοποίηση που προέτρεπε τους κατοίκους της Βαλένθια να μη φύγουν από το σπίτι μετά τις 8 το βράδυ.
Για πολύ κόσμο ήταν ήδη αργά. Οδηγοί βρίσκονταν ήδη στους δρόμους και βρέθηκαν στο έλεος των ορμητικών χειμάρρων. «Σήμαναν συναγερμό όταν το νερό ήταν ήδη εδώ, δεν χρειαζόταν να μου πουν ότι έρχεται η πλημμύρα», δήλωσε ένας 66χρονος συνταξιούχος από το προάστιο Sedavi της πόλης της Βαλένθια. «Κανείς δεν ήρθε να αναλάβει την ευθύνη», είπε στο Γαλλικό Πρακτορείο. Η περιφερειακή κυβέρνηση της Βαλένθια, η οποία είναι υπεύθυνη για τον συντονισμό των υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης στις πληγείσες περιοχές, παραδέχτηκε ότι είχε στείλει μήνυμα κειμένου προειδοποιώντας τους κατοίκους για την επικείμενη καταστροφή στις 8:12 μ.μ., οκτώ ώρες μετά την αναφορά των πρώτων πλημμυρών και 10 ώρες αφότου η Εθνική Κρατική Μετεωρολογική Υπηρεσία της Ισπανίας (AEMET) εξέδωσε προειδοποίηση για «ακραίο κίνδυνο» σε όλη την περιοχή της Βαλένθια.
Επικριτικά ως προς την ταχύτητα με την οποία έδρασαν οι αρμόδιες αρχές είναι και τα σχόλια ειδικών, με τους μετεωρολόγους να εκδίδουν προειδοποιήσεις εκ των προτέρων. «Τέτοιες τραγωδίες είναι εφικτό να αποφευχθούν εάν οι άνθρωποι μπορούν να κρατηθούν μακριά από τα νερά των πλημμυρών», δήλωσε η Χάνα Κλόουκ, καθηγήτρια Υδρολογίας στο Πανεπιστήμιο του Ρέντινγκ. Το καταστροφικό αποτέλεσμα υποδηλώνει ότι το σύστημα προειδοποίησης της Βαλένθια απέτυχε, θεωρεί. «Οι άνθρωποι απλώς δεν ξέρουν τι να κάνουν όταν έρχονται αντιμέτωποι με μια πλημμύρα ή όταν ακούν προειδοποιήσεις».
Επίσης, η Λιζ Στίβενς, καθηγήτρια για τους Κλιματικούς Κινδύνους και την Ανθεκτικότητα στο Πανεπιστήμιο του Ρέντινγκ, δήλωσε: «Οι άνθρωποι δεν πρέπει να πεθαίνουν από αυτού του είδους τα προβλεπόμενα καιρικά φαινόμενα σε χώρες που έχουν τους πόρους για να τα πάνε καλύτερα. Έχουμε πολύ δρόμο να διανύσουμε για να προετοιμαστούμε για αυτού του μεγέθους, ή και σφοδρότερα, φαινόμενα στο μέλλον».
Σύμφωνα με τον Guardian, oι πλημμύρες της Τρίτης ήταν οι χειρότερες στην Ισπανία από το 1996, όταν 87 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους μετά από καταρρακτώδη βροχή που έπληξε ένα κάμπινγκ στα Πυρηναία Όρη.
Το μετεωρολογικό φαινόμενο που οδήγησε στις πλημμύρες και η κλιματική αλλαγή
Η έντονη βροχόπτωση που έπληξε τη νοτιοανατολική Ισπανία έχει αποδοθεί σε ένα φαινόμενο γνωστό ως gota fría, ή «κρύα σταγόνα», που συμβαίνει όταν κρύος αέρας κινείται πάνω από τα ζεστά νερά της Μεσογείου. Αυτό δημιουργεί ατμοσφαιρική αστάθεια, προκαλώντας ταχεία άνοδο του θερμού, κορεσμένου αέρα, και οδηγεί σε ισχυρές βροχές και καταιγίδες. Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι η υπερθέρμανση της Μεσογείου, η οποία αυξάνει την εξάτμιση του νερού, παίζει βασικό ρόλο στο να γίνουν πιο έντονες οι καταρρακτώδεις βροχές.
Τα γεγονότα «είναι ακόμη ένα σήμα αφύπνισης ότι το κλίμα μας αλλάζει γρήγορα», σύμφωνα με τον Χάλι Φόλερ, καθηγητή των Επιπτώσεων της Κλιματικής Αλλαγής στο Πανεπιστήμιο Νιουκάσλ της Βρετανίας. «Οι υποδομές μας δεν έχουν σχεδιαστεί για να αντιμετωπίζουν αυτά τα επίπεδα πλημμύρας», εξήγησε. Οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι τα ακραία καιρικά φαινόμενα γίνονται σφοδρότερα, διαρκούν περισσότερο και συμβαίνουν πιο συχνά ως αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής που προκαλείται από τον άνθρωπο.
Ωστόσο, σύμφωνα με αναλυτές, σε ορισμένες περιπτώσεις ακόμη και τα καλύτερα προετοιμασμένα συστήματα προειδοποίησης μπορεί να «πιαστούν στον ύπνο». Τέτοιες ακραίες καιρικές συνθήκες «μπορεί να ακυρώσουν την ικανότητα των υπαρχόντων αμυντικών και έκτακτων σχεδίων να αντεπεξέλθουν ακόμη και σε μια σχετικά πλούσια χώρα όπως η Ισπανία», δήλωσε ο Λέσλι Λέιμπον, λέκτορας Περιβαλλοντικών Συστημάτων στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο της Βρετανίας. «Οι πλημμύρες στην Ισπανία είναι μια έγκαιρη υπενθύμιση ότι καμία χώρα δεν εξαιρείται από τους κινδύνους της κλιματικής αλλαγής».
Το αποτύπωμα της κλιματικής αλλαγής στην καταιγίδα που έπληξε την Ισπανία αυτή την εβδομάδα δεν έχει ακόμη μετρηθεί. Ωστόσο, οι επιστήμονες θεωρούν ότι η υπερθέρμανση ήταν βασικός παράγοντας. Η Μεσόγειος Θάλασσα κατέρριψε ρεκόρ θερμοκρασίας όλων των εποχών τον Αύγουστο. Αυτό, με τη σειρά του, είχε ως αποτέλεσμα να μεταφερθεί περισσότερο νερό στα σύννεφα. «Δεν υπάρχει αμφιβολία, αυτές οι εκρηκτικές βροχοπτώσεις εντάθηκαν από την κλιματική αλλαγή», είπε η Φρειδερίκη Ότο, η οποία ηγείται μιας ομάδας ερευνητών που μελετούν τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στις ακραίες καιρικές συνθήκες στο Imperial College του Λονδίνου.
Πολιτικές ευθύνες
Στη Μαδρίτη, αριστεροί πολιτικοί στο ισπανικό κοινοβούλιο κατηγόρησαν τον Κάρλος Μαζόν τον κεντροδεξιό πρόεδρο της Βαλένθια, ότι δεν είπε στους εργαζόμενους να μείνουν σπίτι, σε μια προσπάθεια να διατηρήει τη λειτουργία των τοπικών επιχειρήσεων. Η κυβέρνησή του επικρίθηκε με παρόμοιο τρόπο επειδή εξάλειψε τη Μονάδα Έκτακτης Ανάγκης της Βαλένθια, μια ελίτ δύναμη ταχείας αντίδρασης που επιφορτίστηκε με την αντιμετώπιση των επιπτώσεων των φυσικών καταστροφών, ως μέτρο μείωσης του κόστους.
Ισπανικές εφημερίδες ανέφεραν ότι το συντονιστικό κέντρο έκτακτης ανάγκης της Βαλένθια συνήλθε μόνο γύρω στις 5 μ.μ. Τρίτη. «Υπάρχουν πολιτικές ευθύνες πίσω από αυτή την τραγωδία», δήλωσε ο βουλευτής της Ρεπουμπλικανικής Αριστεράς της Καταλονίας Γκάμπριελ Ρουφιάν. «Η καταιγίδα μπορεί να ήταν αναπόφευκτη, αλλά υπάρχουν άνθρωποι που πέθαναν επειδή αναγκάστηκαν να πάνε στη δουλειά τους και άλλοι που χάθηκαν επειδή δεν υπήρχαν καλά εξοπλισμένες μονάδες για να τους σώσουν».
Οι ειδικοί ανέφεραν επίσης την ανεξέλεγκτη αστική ανάπτυξη της περιοχής της Βαλένθια —μιας από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες περιοχές της Ισπανίας— ως βασικό παράγοντα της τραγωδίας. Οι ασφαλτοστρωμένοι δρόμοι λειτουργούσαν ως δίαυλοι για τα νερά της βροχής που κατέκλυσαν γρήγορα τις κοινότητες που χτίστηκαν δίπλα σε χαράδρες ή στις λεκάνες απορροής ποταμών.
«Η κλιματική αλλαγή είναι καθοριστική για το μέγεθος αυτής της φυσικής καταστροφής», δήλωσε ο γεωλόγος Χοάν Εσκουέρ στο ισπανικό ραδιόφωνο. «Αλλά οι συνέπειές του δεν θα ήταν τόσο μεγάλες αν δεν είχαμε δημιουργήσει υποδομές και δεν είχαμε επιτρέψει στους ανθρώπους να εγκατασταθούν σε μέρη υψηλού κινδύνου».
Η είδηση του δραματικού απολογισμού των νεκρών ήρθε λίγο πριν η φον ντερ Λάιεν παρουσιάσει μια έκθεση σχετικά με τον τρόπο ενίσχυσης της ικανότητας της ΕΕ να αντιμετωπίζει κάθε είδους κρίσεις, από πολέμους έως ακραίες καιρικές συνθήκες. «Η ετοιμότητα πρέπει να γίνει μέρος της λογικής όλων των ενεργειών μας», δήλωσε, αφού ξεκίνησε την ομιλία της με την υπόσχεσή της να βοηθήσει την Ισπανία στις πλημμύρες. Η φον ντερ Λάιεν ζήτησε από την Επιτροπή να συντάξει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο για την καλύτερη προστασία των Ευρωπαίων από την ακραία κλιματική κρίση.