Η χθεσινή τρομοκρατική επίθεση στην καρδιά της Άγκυρας, με πέντε νεκρούς και περισσότερους από 20 τραυματίες, δεν είναι απλά άλλο ένα αιματηρό επεισόδιο στην Τουρκία. Είναι ένα ακόμη κομμάτι στο μακροχρόνιο παζλ της τουρκικής πολιτικής στρατηγικής, που διαρκώς αναζητά τρόπους να εδραιώσει τον έλεγχό της στα εδάφη των Κούρδων και να νομιμοποιήσει τις αμφιλεγόμενες στρατιωτικές της ενέργειες στη Συρία και το Ιράκ. Η επίθεση συνέβη μόλις λίγες ώρες μετά από τις αμφιλεγόμενες δηλώσεις του ακροδεξιού εταίρου του Ερντογάν, Ντεβλέτ Μπαχτσελί, ο οποίος άφησε ανοικτό το ενδεχόμενο για έναν «ιστορικό συμβιβασμό» με τον φυλακισμένο ηγέτη των Κούρδων, Αμπντουλάχ Οτσαλάν.
Το Σκηνικό της Τρομοκρατίας και οι «Σύμπτωσεις» που Εγείρουν Ερωτηματικά
Τα πρώτα πλάνα από κάμερες ασφαλείας κατέκλυσαν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης λίγα μόλις λεπτά μετά την επίθεση, και η εικόνα της γυναίκας που, κρατώντας ημιαυτόματο όπλο, σκόρπισε τον τρόμο στην Άγκυρα, έγινε σύμβολο στα χέρια της τουρκικής κυβέρνησης. Οι κατηγορίες για την εμπλοκή του PKK ήρθαν με ταχύτητα φωτός, και τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης έπαιξαν τον ρόλο του πολλαπλασιαστή της κυβερνητικής προπαγάνδας, ενοχοποιώντας τον κουρδικό αγώνα πριν καν αρχίσουν οι επίσημες έρευνες.
Η απάντηση της Άγκυρας ήταν άμεση και προγραμματισμένη. Λίγες ώρες μετά την επίθεση, τα τουρκικά μαχητικά χτυπούσαν δεκάδες θέσεις του PKK στη Συρία και στο Ιράκ, δίνοντας έτσι την εντύπωση μιας προσχεδιασμένης επίδειξης ισχύος. Αυτή η άμεση στρατιωτική αντίδραση φέρνει στο φως την ετοιμότητα της Τουρκίας να επιτεθεί στις κουρδικές περιοχές, γεγονός που ενισχύει τα σενάρια ότι η επίθεση χρησιμοποιήθηκε για να δικαιολογήσει τις νέες στρατιωτικές επιχειρήσεις.
Ο Ρόλος του Οτσαλάν και η Επίσκεψη που Γεννά Υποψίες
Εν μέσω αυτής της αναταραχής, προστέθηκε μία ακόμη «σύμπτωση» που ενίσχυσε το κλίμα αμφισβήτησης. Ο Αμπντουλάχ Οτσαλάν, ο φυλακισμένος ηγέτης των Κούρδων που κρατείται στο νησί Ιμραλί από το 1999, δέχθηκε επίσκεψη από μέλος της οικογένειάς του. Η επίσκεψη αυτή είναι η πρώτη από τον Μάρτιο του 2020, γεγονός που εγείρει πολλά ερωτήματα. Είναι τυχαίο που αυτή η συνάντηση πραγματοποιήθηκε την ίδια ημέρα με την τρομοκρατική επίθεση και τις δηλώσεις Μπαχτσελί; Ή μήπως πρόκειται για έναν ακόμη χειρισμό της τουρκικής κυβέρνησης, με σκοπό να ασκήσει πίεση στον κουρδικό αγώνα και να νομιμοποιήσει τις επιχειρήσεις της;
Το Χρονολόγιο του Τουρκικού Επεκτατισμού στα Εδάφη των Κούρδων
Για να κατανοήσουμε πλήρως την πολιτική πίσω από τις «σύμπτωσεις» αυτές, πρέπει να εξετάσουμε την ευρύτερη στρατηγική της Τουρκίας στην περιοχή. Από το 2016, η Τουρκία έχει διεξαγάγει τρεις σημαντικές στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Συρία: την «Ασπίδα του Ευφράτη» (2016), τον «Κλάδο Ελαίας» (2018) και την «Πηγή Ειρήνης» (2019). Ο στόχος της Τουρκίας ήταν η δημιουργία μιας «ζώνης ασφαλείας» στα κουρδικά εδάφη, με την επίσημη αιτιολογία της εξουδετέρωσης των κουρδικών οργανώσεων που θεωρούνται τρομοκρατικές.
Παρά τις υποσχέσεις της Άγκυρας ότι θα επανεγκαταστήσει Σύρους πρόσφυγες στις κατεχόμενες περιοχές, η πραγματικότητα αποδεικνύει το αντίθετο: αντί για πρόσφυγες, η Τουρκία εγκαθιστά στρατιωτικές δυνάμεις, ενισχύοντας την παρουσία της στην περιοχή. Ο τουρκικός επεκτατισμός έχει ως στόχο την εδραίωση της επιρροής της Άγκυρας, σε μια περιοχή όπου οι Κούρδοι μαχητές αντιπροσωπεύουν τον κύριο αντίπαλο.
Οι Στόχοι της Τουρκίας και η Σχέση με τις ΗΠΑ
Η Τουρκία, υπό την ηγεσία του Ταγίπ Ερντογάν, χρησιμοποιεί τις επιθέσεις ως πρόσχημα για να δικαιολογήσει την επιθετική της στρατηγική στα κουρδικά εδάφη. Η επανάληψη αυτών των επιθέσεων έχει στόχο να ενισχύσει την εθνική ενότητα στο εσωτερικό, να καλλιεργήσει την εικόνα ενός ηγέτη που προστατεύει τα σύνορα της Τουρκίας και να ασκήσει πίεση στις ΗΠΑ για να αποδεχτούν τις τουρκικές διεκδικήσεις.
Με την αλλαγή στην ηγεσία των ΗΠΑ και τον Τζο Μπάιντεν στον Λευκό Οίκο από το 2021, η Τουρκία προσπαθεί να διατηρήσει τη θέση της στην περιοχή. Παρά τις πιέσεις για μετριοπάθεια και συμβιβασμούς, η Άγκυρα επιμένει στην στρατιωτική της παρουσία στη βόρεια Συρία και το Ιράκ. Οι πρόσφατες επιθέσεις αποτελούν μέρος αυτής της προσπάθειας, με την Τουρκία να επιχειρεί να αποδείξει τη «νομιμότητα» των επιχειρήσεών της.
Μια Χειραγωγούμενη Στρατηγική για τα Διεθνή Συμφέροντα
Οι «εκκλήσεις» του Μπαχτσελί προς τον Οτσαλάν να καταδικάσει την τρομοκρατία και να διαλύσει το PKK είναι ξεκάθαρα μια προσχηματική κίνηση. Ο Οτσαλάν, που παραμένει σύμβολο για τον κουρδικό λαό, δεν θα μπορούσε ποτέ να δεχτεί μια τέτοια προσφορά χωρίς να προδώσει τις αρχές του. Είναι μια πρόκληση που εξυπηρετεί τις επιδιώξεις της Άγκυρας, προσπαθώντας να παρουσιάσει την Τουρκία ως το θύμα της κουρδικής «τρομοκρατίας» και να νομιμοποιήσει την καταστολή της.
Ο τουρκικός επεκτατισμός και οι συνεχείς στρατιωτικές επιχειρήσεις στα κουρδικά εδάφη έχουν προκαλέσει έντονες αντιδράσεις από τη διεθνή κοινότητα, αλλά η Άγκυρα φαίνεται να αγνοεί τις καταδίκες. Αντιθέτως, εκμεταλλεύεται κάθε ευκαιρία, όπως η χθεσινή επίθεση, για να ενισχύσει τη θέση της και να πείσει τους δυτικούς συμμάχους της για το «δίκαιο» των ενεργειών της.
Η Άγκυρα Στοχεύει στην Επικράτηση, Όχι στη Συναίνεση
Η χθεσινή τρομοκρατική επίθεση είναι ακόμη ένα κομμάτι του πολιτικού θεάτρου της Τουρκίας, που επιχειρεί να διαμορφώσει την πραγματικότητα στα μέτρα της. Η Άγκυρα προσπαθεί να ελέγξει το αφήγημα, να κατευθύνει τις διεθνείς αντιδράσεις και να ενισχύσει την εθνικιστική ρητορική στο εσωτερικό. Ωστόσο, η αλήθεια πίσω από τις στρατιωτικές επιχειρήσεις και τις δηλώσεις των ηγετών της Τουρκίας είναι πιο σκοτεινή από όσο προσπαθούν να παρουσιάσουν.
Οι συμπτώσεις που ακολουθούν τη χθεσινή επίθεση, οι δηλώσεις Μπαχτσελί και η επίσκεψη στον Οτσαλάν αποκαλύπτουν μια στρατηγική που αποσκοπεί στην πλήρη εδραίωση της τουρκικής κυριαρχίας στα κουρδικά εδάφη, αδιαφορώντας για τις συνέπειες ή τις αντιδράσεις. Ο χρόνος θα δείξει αν η Άγκυρα θα καταφέρει να επιτύχει τους στόχους της ή αν αυτή η επικίνδυνη πολιτική θα οδηγήσει σε μεγαλύτερη απομόνωση και αντίδραση από τη διεθνή κοινότητα.
