Της Αλεξίας Χαρακίδα
Η Γενοκτονία των Ελλήνων της Μικράς Ασίας αποτελεί ένα από τα πλέον δραματικά γεγονότα του 20ού αιώνα και μια από τις τραγικότερες εμπειρίες του ελληνισμού. Στην περίοδο 1914–1923, οι χριστιανικοί πληθυσμοί της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας υπέστησαν οργανωμένες διώξεις, εκτοπισμούς, καταναγκαστικά έργα και σφαγές που οδήγησαν στον θάνατο εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων. Οι εκκαθαρίσεις αυτές δεν ήταν απλώς αποτέλεσμα πολεμικών συγκρούσεων, αλλά συνειδητή πολιτική εθνοκάθαρσης.
Σύμφωνα με τον ορισμό της Γενοκτονίας από τη Σύμβαση του ΟΗΕ για την Πρόληψη και Καταστολή του Εγκλήματος της Γενοκτονίας (1948), οι πράξεις αυτές εμπίπτουν στον πυρήνα του όρου, καθώς στόχευαν στην εξόντωση ενός εθνοθρησκευτικού πληθυσμού. Ιστορικοί όπως ο Taner Akçam και ο Γιώργος Βλάχος έχουν αναδείξει μέσα από έρευνες και αρχειακό υλικό ότι οι διώξεις εντάσσονταν σε μια ευρύτερη στρατηγική εθνικής ομογενοποίησης του νεοσύστατου τουρκικού κράτους.
Η διεθνής βιβλιογραφία συσχετίζει τη γενοκτονία των Ελλήνων της Μικράς Ασίας με τις παράλληλες γενοκτονίες των Αρμενίων και των Ασσυρίων, οι οποίες έλαβαν χώρα την ίδια περίοδο. Παρά το γεγονός ότι η πολιτική αναγνώριση παραμένει άνιση, το επιστημονικό υλικό είναι εκτενές και τεκμηριωμένο, επιβεβαιώνοντας ότι πρόκειται για οργανωμένο έγκλημα κατά της ανθρωπότητας.
Η τραγική κορύφωση αυτής της ιστορικής πορείας ήρθε τον Σεπτέμβριο του 1922 με την Καταστροφή της Σμύρνης. Η άλλοτε ακμάζουσα πολυπολιτισμική πόλη, κέντρο του ελληνισμού της Ιωνίας, παραδόθηκε στις φλόγες μετά την είσοδο του κεμαλικού στρατού. Δεκάδες χιλιάδες Έλληνες και Αρμένιοι σφαγιάστηκαν ή πνίγηκαν προσπαθώντας να διαφύγουν, ενώ εκατοντάδες χιλιάδες οδηγήθηκαν σε προσφυγιά. Η πυρπόληση της Σμύρνης, που κατέστρεψε ολοκληρωτικά τις χριστιανικές συνοικίες, δεν αποτέλεσε τυχαίο γεγονός, αλλά συνειδητή πράξη εξάλειψης ενός πληθυσμού με πανάρχαιες ρίζες στη γη της Ιωνίας.
Η μνήμη της γενοκτονίας δεν είναι μόνο ιστορική υποχρέωση∙ είναι πράξη δικαιοσύνης. Η διδασκαλία και η δημόσια συζήτηση γύρω από τα γεγονότα δεν αποσκοπούν στην καλλιέργεια μίσους, αλλά στη διασφάλιση ότι οι νέες γενιές θα γνωρίζουν τους μηχανισμούς που οδηγούν σε τέτοιες θηριωδίες. Όπως έχει υπογραμμίσει και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σε σχετικές αναφορές, η αναγνώριση ιστορικών εγκλημάτων είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την ειρηνική συνύπαρξη των λαών.
Παρά τις βαριές απώλειες, οι Έλληνες της Μικράς Ασίας κατόρθωσαν να διαφυλάξουν και να μεταλαμπαδεύσουν τον πολιτισμό τους. Η γλώσσα, η μουσική, οι χοροί και οι παραδόσεις τους αποτελούν ζωντανά στοιχεία του ελληνικού πολιτισμού, αποδεικνύοντας ότι η ταυτότητα και η μνήμη μπορούν να επιβιώσουν ακόμα και μετά τον πιο σκληρό ξεριζωμό.
Η αναγνώριση της Γενοκτονίας των Ελλήνων της Μικράς Ασίας δεν αφορά μόνο την Ελλάδα, αλλά αποτελεί οικουμενικό χρέος. Η ιστορική δικαιοσύνη και η προστασία της μνήμης των θυμάτων είναι βασικές προϋποθέσεις για τη διαμόρφωση ενός κόσμου όπου τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν θα τίθενται σε αμφισβήτηση.
H Αλεξία Χαρακίδα έχει σπουδάσει Πολιτική Επιστήμη και Κοινωνική Διοίκηση ΔΠΘ, ΠΜΣ Δημοσιογραφία και Νέα Μέσα ΕΚΠΑ, ΠΜΣ Δημόσιο Δίκαιο και Δημόσια Πολιτική ΕΚΠΑ και είναι Υποψήφια Διδάκτωρ Νομικής Αθηνών.
