Για πρώτη φορά στην ιστορία της, η Ευρωπαϊκή Ένωση επιχειρεί να αντιμετωπίσει τη σοβαρή στεγαστική κρίση που πλήττει την Ευρώπη, παρουσιάζοντας σήμερα ένα σχέδιο που στοχεύει στην ενίσχυση του κατασκευαστικού τομέα και στη θέσπιση κανόνων για τις βραχυχρόνιες μισθώσεις.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα παρουσιάσει το σχέδιό της προκειμένου να αντιμετωπίσει «την πιο αποσταθεροποιητική κοινωνική πρόκληση στην Ευρωπαϊκή Ένωση», σύμφωνα με τον Τόμας Κάτνιγκ, μέλος της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπή (EOKE).
Η κρίση αυτή «επηρεάζει λίγο-πολύ και τα 27 κράτη μέλη, από τη νότια Ευρώπη έως τις χώρες της Βαλτικής, από τις μεγάλες πόλεις έως τις αγροτικές περιοχές», πρόσθεσε ο Κάτνιγκ, εισηγητής πολλών γνωμοδοτήσεων επί του θέματος στην ΕΟΚΕ.
Σοβαρή κρίση στέγασης στην ΕΕ: Σχέδιο για οικονομικά προσιτή κατοικία
Σχεδόν 1,3 εκατομμύριο άνθρωποι στην ΕΕ είναι άστεγοι, ενώ οι τιμές των κατοικιών αυξήθηκαν κατά περισσότερο από 60% από το 2010 ως το 2025 και τα ενοίκια κατά περίπου 29%, με ακόμη μεγαλύτερη άνοδο σε κάποιες χώρες, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία. Στην Εσθονία, οι τιμές πώλησης αυξήθηκαν κατά 250% και τα ενοίκια κατά 218%.
Η κρίση αποδίδεται στην οικονομική κρίση του 2008-2009 και τα μέτρα λιτότητας που ακολούθησαν, ενώ «επιδεινώθηκε από το 2015 και μετά, λόγω της χρηματιστικοποίησης (σ.σ. των πρακτικών που αντιλαμβάνονται την κατοικία ως επενδυτικό προϊόν), της αύξησης των τιμών της γης και της κρίσης κόστους ζωής μετά την πανδημία», εξήγησε ο Κάτνιγκ.
«Για πάρα πολλούς Ευρωπαίους σήμερα η εύρεση κατοικίας αποτελεί πηγή άγχους», δήλωσε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Για την αντιμετώπιση της κρίσης, οι ομάδες της κατέρτισαν ένα «σχέδιο για οικονομικά προσιτή στέγαση», το οποίο θα παρουσιαστεί σήμερα το απόγευμα.
Η Μαρί Χάιλαντ από την Eurofound τονίζει ότι για να υπάρχει πραγματικά «οικονομικά προσιτή κατοικία» πρέπει να ληφθούν υπόψη και τα εισοδήματα, τα οποία δεν ακολούθησαν την αύξηση των τιμών. Το 2024 οι Ευρωπαίοι ξόδευαν κατά μέσο όρο το 19% του διαθέσιμου εισοδήματος για τη στέγαση, ενώ για τα νοικοκυριά με εισόδημα κάτω του 60% του εθνικού μέσου όρου, το ποσοστό έφτανε το 37%. Περισσότερα από 16,5 εκατομμύρια νοικοκυριά ξόδευαν πάνω από το 40% του εισοδήματός τους για στέγαση.
Οι νέοι και τα νοικοκυριά με παιδιά, ιδιαίτερα οι μονογονεϊκές οικογένειες, αντιμετωπίζουν μεγαλύτερες δυσκολίες στην εύρεση κατοικίας. Το 17% των Ευρωπαίων ζούσαν το 2024 σε κατοικίες με μεγάλο αριθμό ατόμων, με μεγαλύτερη συγκέντρωση στη Ρουμανία.
Η στέγαση δεν ήταν παραδοσιακά αρμοδιότητα της ΕΕ, αλλά πιέσεις από την αριστερά οδήγησαν την Επιτροπή να ασχοληθεί με το θέμα. Όπως δήλωσε η ευρωβουλευτής Ιρένε Τινάγκλι: «Προωθούσαμε αυτόν τον σκοπό εδώ και χρόνια, αλλά δυσκολευόμασταν να τον θέσουμε στο επίκεντρο της ευρωπαϊκής πολιτικής». Η κρίση «εξαπλώθηκε σε όλη την ήπειρο» και δεν αφορά μόνο τα κέντρα των μεγαλουπόλεων.
Η Κομισιόν σχεδιάζει νομοθεσία για τις βραχυπρόθεσμες μισθώσεις, όπως το Airbnb, με πιθανό πλαφόν στις διανυκτερεύσεις, ειδικά σε τουριστικές πόλεις όπως η Ισπανία. Παράλληλα, επιδιώκεται η ενίσχυση του κατασκευαστικού τομέα, κυρίως μέσω προγραμμάτων μαθητείας και τροποποίησης περιβαλλοντικών προδιαγραφών για ταχύτερη έκδοση οικοδομικών αδειών.
Η ΕΕ θα χρειαστεί περισσότερες από δύο εκατομμύρια κατοικίες ετησίως για να καλύψει τη ζήτηση και εκτιμάται ότι έως το 2029 μπορούν να επενδυθούν μέχρι 375 δισεκ. ευρώ, συνδυάζοντας δημόσιο και ιδιωτικό τομέα.
