Σε έναν κόσμο όπου οι γεωπολιτικές εντάσεις αυξάνονται και η παγκόσμια ισορροπία ισχύος αναδιαμορφώνεται, η σύγκρουση ανάμεσα στους δύο βασικούς παγκόσμιους “παίκτες”, το ΝΑΤΟ και τους BRICS, δείχνει να φτάνει σε κρίσιμο σημείο. Η επερχόμενη Σύνοδος των BRICS στις 24 Οκτωβρίου 2024, αναμένεται να είναι μία από τις πιο καθοριστικές στην ιστορία της συμμαχίας, με βασικό ζήτημα την ενίσχυση του οικονομικού και στρατηγικού αντίβαρου απέναντι στη Δύση και το ΝΑΤΟ.
Οι BRICS και η άνοδος ενός νέου γεωπολιτικού πόλου
Οι BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική), αν και ξεκίνησαν ως μια οικονομική συμμαχία αναδυόμενων αγορών, έχουν πλέον αναδειχθεί σε έναν ισχυρό γεωπολιτικό πόλο που αντιπροσωπεύει σχεδόν το μισό παγκόσμιο πληθυσμό και ένα μεγάλο μέρος του παγκόσμιου ΑΕΠ. Οι χώρες-μέλη του συνασπισμού προωθούν την πολυπολικότητα στην παγκόσμια τάξη, επιδιώκοντας να απομακρύνουν την κυριαρχία των ΗΠΑ και της Δύσης που εκφράζεται κυρίως μέσω του ΝΑΤΟ.
Η προοπτική των BRICS για έναν κόσμο χωρίς μονοκρατορία είναι σαφής: οικονομική απεξάρτηση από το δολάριο, σύσφιξη των εμπορικών σχέσεων μεταξύ των μελών και σταδιακή δημιουργία ενός εναλλακτικού χρηματοοικονομικού συστήματος που θα ανταγωνίζεται τους θεσμούς που κυριαρχούν σήμερα, όπως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) και η Παγκόσμια Τράπεζα. Μεταξύ των στόχων της επικείμενης Συνόδου είναι η ενίσχυση του BRICS Development Bank και η προώθηση συναλλαγών μεταξύ των μελών σε εθνικά νομίσματα, υπονομεύοντας την ηγεμονία του δολαρίου.
Οι στρατιωτικές εντάσεις και ο ρόλος του ΝΑΤΟ
Το ΝΑΤΟ, ως ο ισχυρότερος στρατιωτικός συνασπισμός στον πλανήτη, βρίσκεται εδώ και δεκαετίες στον πυρήνα της δυτικής ασφάλειας και σταθερότητας. Μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης, το ΝΑΤΟ έχει επεκτείνει την επιρροή του προς την Ανατολική Ευρώπη και την Ασία, δημιουργώντας ανησυχίες στις χώρες που ανήκουν στους BRICS, ειδικά στη Ρωσία και την Κίνα. Το ζήτημα της διεύρυνσης του ΝΑΤΟ προς χώρες που γειτνιάζουν με τα BRICS θεωρείται από τη Μόσχα και το Πεκίνο μια απειλή για την περιφερειακή τους ασφάλεια.
Οι στρατιωτικές επεμβάσεις του ΝΑΤΟ στη Μέση Ανατολή, η ενίσχυση των δεσμών με χώρες της Ασίας-Ειρηνικού και οι αυξανόμενες πιέσεις στη Ρωσία λόγω του πολέμου στην Ουκρανία έχουν εντείνει τις εντάσεις. Η Ρωσία και η Κίνα βλέπουν το ΝΑΤΟ όχι μόνο ως έναν στρατιωτικό συνασπισμό, αλλά ως ένα εργαλείο γεωπολιτικής κυριαρχίας της Δύσης, το οποίο περιορίζει τις κινήσεις τους στην ευρύτερη περιοχή της Ευρασίας.
Η Σύνοδος της 24ης Οκτωβρίου 2024
Η φετινή Σύνοδος των BRICS, η οποία θα διεξαχθεί στο Νέο Δελχί της Ινδίας, αναμένεται να επικεντρωθεί σε δύο βασικούς άξονες: την οικονομική κυριαρχία και τη γεωπολιτική ανεξαρτησία των χωρών-μελών. Ήδη από τις προηγούμενες συναντήσεις, οι BRICS έχουν συζητήσει τη δυνατότητα προσθήκης νέων μελών, γεγονός που θα ενισχύσει περαιτέρω το διεθνές βάρος του συνασπισμού. Χώρες όπως η Αργεντινή, το Ιράν και η Σαουδική Αραβία έχουν δείξει ενδιαφέρον να ενταχθούν στους BRICS, γεγονός που θα αλλάξει τις ισορροπίες στο παγκόσμιο σκηνικό.
Επιπλέον, αναμένεται να τεθούν επί τάπητος ζητήματα όπως η ενεργειακή ασφάλεια, ειδικά μετά τις κυρώσεις που επιβλήθηκαν στη Ρωσία λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, καθώς και η δημιουργία μιας κοινής αμυντικής πλατφόρμας για την αντιμετώπιση των στρατιωτικών πιέσεων που δέχονται από το ΝΑΤΟ και τη Δύση.
Η σύγκρουση BRICS-ΝΑΤΟ: Μια νέα ψυχροπολεμική πραγματικότητα;
Η διαρκώς εντεινόμενη αντιπαράθεση μεταξύ των BRICS και του ΝΑΤΟ έχει δημιουργήσει ανησυχίες για την επιστροφή σε μια νέα ψυχροπολεμική πραγματικότητα, όπου οι δύο συνασπισμοί θα βρίσκονται σε διαρκή αντιπαλότητα σε οικονομικό, στρατιωτικό και γεωπολιτικό επίπεδο. Το ΝΑΤΟ, με τη σαφή του επικέντρωση στην προστασία των μελών του από τις «αναδυόμενες απειλές», και οι BRICS, με τη στρατηγική τους να αμφισβητήσουν το κυρίαρχο μοντέλο της Δύσης, κινούνται προς μια σύγκρουση συμφερόντων που φαίνεται αναπόφευκτη.
Αυτό που παραμένει άγνωστο είναι πώς θα εξελιχθούν οι ισορροπίες. Θα μπορέσουν οι BRICS να αναδειχθούν σε έναν πλήρως ανεξάρτητο πόλο, οικονομικά και γεωπολιτικά ανταγωνιστικό προς το ΝΑΤΟ και τη Δύση; Ή μήπως το ΝΑΤΟ θα καταφέρει να ελέγξει τις περιφερειακές εντάσεις και να διατηρήσει τη μονοκρατορία του στη διεθνή σκηνή;
Η Σύνοδος της 24ης Οκτωβρίου αναμένεται να δώσει απαντήσεις σε πολλά από αυτά τα ερωτήματα και να καθορίσει την πορεία του πλανήτη για τα επόμενα χρόνια. Ένα είναι σίγουρο: ο κόσμος βαδίζει προς μια νέα εποχή πολυπολικότητας, όπου η σύγκρουση BRICS και ΝΑΤΟ μπορεί να παίξει καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση του μέλλοντος της παγκόσμιας τάξης.
