Ντόμινο αντιδράσεων στις Ευρωπαϊκές χώρες έχει προκαλέσει η απόφαση της Γερμανίας να περιορίσει την εισροή μεταναστών στη χώρα και να λάβει έκτακτα μέτρα στους συνοριακούς ελέγχους και στα αιτήματα χορήγησης ασύλου. Τα μέτρα αυτά θα ξεκινήσουν τη Δευτέρα 16 Σεπτεμβρίου και θα έχουν ισχύ για έξι μήνες, με ανοιχτό το ενδεχόμενο η πολιτική αυτή να παραταθεί, ακόμη και να μονιμοποιηθεί. Σύμφωνα με την ανακοίνωση της υπ. Εσωτερικών, Νάνσυ Φέζερ, τα μέτρα περιλαμβάνουν επέκταση των συνοριακών ελέγχων, απορρίψεις σε αιτήσεις ασύλου και ταχύτερες επιστροφές των απορριφθέντων.
Πιο συγκεκριμένα, σε όλα τα χερσαία σύνορα της χώρας κι ιδιαίτερα σε εκείνα με τη Γαλλία, το Βέλγιο, το Λουξεμβούργο, την Ολλανδία και τη Δανία, θα εγκατασταθεί μόνιμη παρουσία της αστυνομίας η οποία θα πραγματοποιεί πιο αυστηρούς ελέγχους στα έγγραφα των ατόμων που θέλουν να εισέλθουν στη χώρα, ενώ θα είναι πιο εκτεταμένος ο έλεγχος σε «ύποπτη» κινητικότητα. Μάλιστα, η αστυνομία η οποία αποκτά ενισχυμένες αρμοδιότητες και θα μπορεί να χρησιμοποιεί εργαλεία, όπως η κοινή βάση δακτυλικών αποτυπωμάτων της Ευρώπης, Eurodac. Στα σύνορα της Γερμανίας με την Πολωνία, την Τσεχία, την Αυστρία και την Ελβετία, οι έλεγχοι είχαν ήδη αυστηροποιηθεί από το 2023.
Παράλληλα,, σχεδιάζεται η δημιουργία χώρων προσωρινής παραμονής των μεταναστών και αιτούντων άσυλο στα σύνορα, προκειμένου να είναι πιο περιορισμένη η κυκλοφορία στο εσωτερικό της χώρας, ενώ προβλέπεται να μειωθεί ο αριθμός των εγκρίσεων στα αιτήματα ασύλου. Επιπλέον, όσον αφορά στα αιτήματα που απορρίπτονται, η Γερμανία σχεδιάζει να επιταχύνει τις διαδικασίες επιστροφής των ατόμων στις χώρες πρώτης εισόδου, αλλά και τις απελάσεις στις τρίτες χώρες από όπου προέρχονται.
Γιατί η Γερμανία αποφασίζει να λάβει έκτακτα μέτρα
Ύστερα από σχεδόν μία δεκαετία κατά την οποία η Γερμανία έχει υιοθετήσει μία φιλική πολιτική απέναντι στους μετανάστες που εισέρχονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι φωνές διαμαρτυρίας έχουν ενταθεί και δημιουργούν μία εξαιρετικά πολωμένη κατάσταση στο εσωτερικό της χώρας. Η άνοδος του ακροδεξιού κόμματος Afd στις τελευταίες εκλογές αλλά και η κυριαρχία του στο κρατίδιο της Σαξωνίας, δείχνει πως η αντίδραση του κόσμου απέναντι στο μεταναστευτικό είναι έντονη και πρέπει να ληφθούν μέτρα.
Από τη στιγμή της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, το 2022 η χώρα έδωσε αυτόματα άσυλο σε περίπου ένα εκατομμύριο Ουκρανούς πρόσφυγες, ενώ το 2015, υπό την ηγεσία της Άνγκελα Μέρκελ, περισσότεροι από ένα εκατομμύριο πρόσφυγες από τη Συρία, ενσωματώθηκαν στην Γερμανία. Έκτοτε, η χώρα έχει υποδεχτεί εκατομμύρια μετανάστες, ενώ μόνο το 2023, περισσότεροι από 350.000 άτομα έκαναν αίτηση για άσυλο στην Γερμανία.
Πίσω από Ευρωπαϊκή πολιτική υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όμως, βρισκόταν και η ανάγκη της χώρας να ενισχύσει το εργατικό δυναμικό της, το οποίο χρειάζεται περίπου 1,5 εκατ. μετανάστες ετησίως, σύμφωνα με ειδικούς. Λόγω της γήρανσης του πληθυσμού και την σταθερή αύξησή του, οι ανάγκες της χώρας για εργατικά χέρια καλύπτονταν μέσω της εισροής μεταναστών και προσφύγων, όλα αυτά τα χρόνια.
Μπαίνοντας, όμως οι χώρες τις Ευρωπαϊκής Ένωσης συνολικά σε μία εποχή αυξημένου πληθωρισμού και υψηλού κόστους ζωής, η αντιπολίτευση έχει ασκήσει έντονες πιέσεις στην κυβέρνηση για την στήριξη που παρέχεται σε αιτούντες άσυλο, μετανάστες και πρόσφυγες στη χώρα, ενώ η κοινή γνώμη στρέφεται σε πιο ακροδεξιές πολιτικές φωνές.
Παράλληλα, όπως ανέφερε και η Φέζερ, η χώρα προσπαθεί να προστατευτεί από την «παράτυπη μετανάστευση» και την «ισλαμική τρομοκρατία». Αφορμή για αυτή τη δήλωση στάθηκε η επίθεση με μαχαίρι που πραγματοποιήθηκε τον προηγούμενο μήνα στην περιοχή Ζόλινγκεν και είχε ως αποτέλεσμα τρεις νεκρούς. Δράστης της επίθεσης ήταν ένας άνδρας, αιτούντας άσυλο με καταγωγή από τη Συρία, ενώ την ευθύνη ανέλαβε το Ισλαμικό Κράτος.
Οι αντιδράσεις των υπόλοιπων κρατών- μελών
Η απόφαση της Γερμανίας σχετικά με τη διαχείριση του μεταναστευτικού έχει πυροδοτήσει ποικίλες αντιδράσεις στις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ. Κυρίως οι χώρες πρώτης υποδοχής, όπως η Πολωνία και η Ελλάδα, αντέδρασαν επικριτικά, με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη να δηλώνει πως «Δεν θα ήταν σωστό να προχωρήσουμε σε μια λογική ad hoc εξαιρέσεων από τη Σένγκεν (…)». Ο Μητσοτάκης άφησε να εννοηθεί επίσης ότι οι πολιτικές πρόνοιας της Γερμανίας μπορεί εν μέρει να εξηγούν γιατί η χώρα προσελκύει μεγάλο αριθμό προσφύγων και μεταναστών.
Ο πρωθυπουργός της Πολωνίας, Ντόναλντ Τουσκ χαρακτήρισε «απαράδεκτα» τα σχέδια της Γερμανίας, σημειώνοντας ότι πρακτικά αναστέλλεται η Ζώνη Σένγκεν. Ζήτησε επείγουσες διαβουλεύσεις με τις άλλες χώρες, που πλήττονται από τις αποφάσεις του Βερολίνου και περισσότερη στήριξη για την πολιτική μετανάστευσης της Βαρσοβίας τονίζοντας ότι αυτό που χρειάζεται δεν είναι αυστηρότεροι έλεγχοι στα σύνορα με τη Γερμανία αλλά μεγαλύτερη εμπλοκή του Βερολίνου και άλλων στη διασφάλιση των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ.
Ιταλία, Ισπανία, Βουλγαρία, Πολωνία και Μάλτα βρίσκονται στο ίδιο μήκος κύματος με την Ελλάδα αφού είναι αυτές που καλούνται να προστατέψουν τα εξωτερικά σύνορα της Ένωσης και να διαχειριστούν χιλιάδες μετανάστες, ως χώρες πρώτης υποδοχής. Το μπλοκ αυτό είναι αποφασισμένο να απορρίψει τις γερμανικές πιέσεις και εμφανιστεί ενωμένο στη Σύνοδο Κορυφής στις 17 Οκτωβρίου, οπότε και αναμένεται να βρίσκεται ψηλά στην ατζέντα το μεταναστευτικό και η γερμανική αντίδραση.
Άλλες κυβερνήσεις των κρατών μελών της ΕΕ ήταν αναμενόμενα πιο υποστηρικτικές στην απόφαση της γερμανικής κυβέρνησης. «Σχετικά με τον έλεγχο των συνόρων και την καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης, η Γερμανία ακολουθεί τη γραμμή της ιταλικής κυβέρνησης (…), δήλωσε η Ιταλίδα υφυπουργός Εξωτερικών στο Υπουργείο Εσωτερικών Wanda Ferro, προσθέτοντας: «Οι αποφάσεις της γερμανικής κυβέρνησης εκφράζουν την αυξανόμενη ευαισθητοποίηση σε όλη την Ευρώπη για την ανάγκη πάταξης των δικτύων εμπορίας ανθρώπων, για να διασφαλιστεί η νόμιμη και ασφαλής είσοδος για όσους μπορούν να εργαστούν και για εκείνους που δικαιούνται πραγματικά προστασία».
Ο Ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν δημοσίευσε ένα μήνυμα καλωσορίζοντας τον Γερμανό Καγκελάριο Σολτς στο «#Stop Migration club». Παράλληλα, η ολλανδική κυβέρνηση δήλωσε την Παρασκευή ότι σκοπεύει να εφαρμόσει μια σειρά μέτρων για τον περιορισμό της μετανάστευσης τους επόμενους μήνες, σταματώντας τις χορηγήσεις ασύλου παρά μόνο σε περιπτώσεις επανένωσης οικογένειας. Η νέα κυβέρνηση, με επικεφαλής το ακροδεξιό κόμμα PVV του Geert Wilders, δήλωσε ότι θα κηρύξει εθνική κρίση ασύλου, επιτρέποντάς της να λάβει μέτρα για τον περιορισμό της μετανάστευσης χωρίς κοινοβουλευτική συναίνεση.