Η ελληνική κεντροαριστερά φαίνεται να διανύει την πιο ρευστή και αμήχανη περίοδο της μεταπολίτευσης, με πρωταγωνιστές δύο κόμματα που άλλοτε διεκδικούσαν την εξουσία και τώρα μοιάζουν να ανταγωνίζονται για το ποιο θα μείνει… δεύτερο. Στην αρχή της πολιτικής του πορείας, ο ΣΥΡΙΖΑ παρουσιάστηκε ως «ροζ ΠΑΣΟΚ», αντιγράφοντας σε μεγάλο βαθμό τη ρητορική, τη μαζικότητα και τον ριζοσπαστισμό του Ανδρέα Παπανδρέου. Σήμερα, όμως, το ΠΑΣΟΚ επιχειρεί να βαδίσει στα χνάρια του ΣΥΡΙΖΑ, όχι ως επαναστάτης, αλλά ως εκφραστής μιας νέας, πράσινης εκδοχής του οπορτουνισμού.
Η πρόσφατη άνοδος του ΠΑΣΟΚ στις δημοσκοπήσεις-παρά την απουσία ουσιαστικής πολιτικής πρότασης-δεν οφείλεται σε κάποια στρατηγική αναγέννηση, αλλά περισσότερο στη βαθιά κρίση του ΣΥΡΙΖΑ. Η αποσύνθεση της Κουμουνδούρου μετά την ανάληψη της ηγεσίας από τον Στέφανο Κασσελάκη έχει οδηγήσει μέρος του κεντροαριστερού εκλογικού σώματος να βλέπει στο ΠΑΣΟΚ μια ενδεχόμενη εναλλακτική. Ωστόσο, οι ίδιοι οι χειρισμοί της ηγεσίας Ανδρουλάκη, από τις προτάσεις για μείωση ΦΠΑ που δεν κοστολογήθηκαν επαρκώς μέχρι τη στάση στα απογευματινά χειρουργεία, δείχνουν ότι το κόμμα παραμένει εγκλωβισμένο σε ένα ρηχό αντιπολιτευτικό αφήγημα.
Πώς το ΠΑΣΟΚ έγινε… ΣΥΡΙΖΑ
Το ΠΑΣΟΚ μοιάζει να υιοθετεί στοιχεία της πολιτικής κουλτούρας που χαρακτήρισε τον ΣΥΡΙΖΑ στα χρόνια της ανόδου του. Αισιόδοξες εξαγγελίες χωρίς σαφές σχέδιο υλοποίησης, «αντιδεξιά» ρητορική χωρίς ξεκάθαρη ιδεολογική ταυτότητα και προσδοκίες που συχνά φλερτάρουν με τη φαντασίωση – όπως το πρόσφατο αφήγημα ότι το ΠΑΣΟΚ θα μπορούσε να αναδειχθεί πρώτο κόμμα στις επόμενες εκλογές. Αυτή η λογική θυμίζει έντονα τον ΣΥΡΙΖΑ της περιόδου 2010-2015, όταν το κόμμα του Τσίπρα υποσχόταν τα πάντα σε όλους, προσπαθώντας να ενώσει ετερόκλητες κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις.
Πώς ο ΣΥΡΙΖΑ έγινε… ΠΑΣΟΚ
Από την άλλη, ο ΣΥΡΙΖΑ έχει υποστεί έναν πρωτοφανή εκφυλισμό. Από κόμμα διαμαρτυρίας και ανατροπής, εξελίχθηκε σε έναν άψυχο μηχανισμό που θυμίζει το ΠΑΣΟΚ της ύστερης εποχής. Οι εσωτερικές συγκρούσεις, η απώλεια μεγάλου μέρους των στελεχών του και η επιλογή ενός ηγέτη που εστιάζει περισσότερο στη «συσκευασία» παρά στο πολιτικό περιεχόμενο έχουν καταστήσει το κόμμα ανίσχυρο να αντιδράσει στις προκλήσεις της εποχής. Η αδυναμία του να εκφράσει ένα συγκροτημένο πολιτικό σχέδιο έχει οδηγήσει στη δραματική μείωση της εκλογικής του απήχησης, αφήνοντας το πεδίο ελεύθερο για τον Νίκο Ανδρουλάκη να διεκδικήσει την κυριαρχία στην κεντροαριστερά.
Νικητής ο Μητσοτάκης
Στο μεταξύ, η πολιτική αστάθεια της κεντροαριστεράς φαίνεται να ευνοεί τον Κυριάκο Μητσοτάκη. Η Νέα Δημοκρατία συνεχίζει να διατηρεί μια σταθερή ηγεμονία, εκμεταλλευόμενη τόσο την κυβερνητική της συνοχή όσο και την αδυναμία της αντιπολίτευσης να παρουσιάσει εναλλακτική πρόταση. Η διχόνοια μεταξύ ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ, αλλά και η φαινομενική αλαζονεία της Χαριλάου Τρικούπη, εξυπηρετούν άριστα το αφήγημα της κυβερνώσας παράταξης: σταθερότητα, ανάπτυξη και σοβαρότητα έναντι της ασάφειας και του λαϊκισμού.
Το τέλος της κεντροαριστεράς όπως την ξέραμε
Η εικόνα που παρουσιάζουν σήμερα ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ καταδεικνύει μια βαθιά κρίση ταυτότητας για την ελληνική κεντροαριστερά. Ο ΣΥΡΙΖΑ, ο άλλοτε ροζ συνεχιστής του ΠΑΣΟΚ, μοιάζει να έχει παραδώσει τα όπλα, ενώ το ΠΑΣΟΚ, το οποίο φιλοδοξεί να εκθρονίσει τη δεξιά, φαίνεται εγκλωβισμένο σε έναν ρόλο ανακύκλωσης παλιών συνθημάτων και πρακτικών. Το μόνο βέβαιο είναι πως όσο η κεντροαριστερά μένει χωρίς σαφή προσανατολισμό, ο μόνος που κερδίζει είναι ο Κυριάκος Μητσοτάκης, που πλέον φαίνεται να κυβερνά χωρίς σοβαρούς αντιπάλους.
