Η μεταρρύθμιση στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, όπως παρουσιάστηκε από τον Υπουργό Εσωτερικών, Θοδωρή Λιβάνιο, σηματοδοτεί μια σειρά ριζικών αλλαγών που στοχεύουν στην ενίσχυση της αποδοτικότητας, της διαφάνειας και της δημοκρατικής συμμετοχής στα τοπικά ζητήματα. Οι τροποποιήσεις αφορούν τόσο τη δομή και τη διακυβέρνηση των δήμων και των περιφερειών, όσο και τον τρόπο εκλογής των αρχών, την οικονομική διαχείριση και τη λειτουργία των θεσμών. Αυτή η πρωτοβουλία αναμένεται να συμβάλει στην καλύτερη λειτουργία της αυτοδιοίκησης, επιλύοντας χρόνια προβλήματα και προσφέροντας σύγχρονα εργαλεία στις τοπικές αρχές.
Αλλαγές στην Εκλογική Διαδικασία
Μια από τις πιο καθοριστικές αλλαγές αφορά τη διαδικασία εκλογής των δημοτικών και περιφερειακών αρχών, οι οποίες πλέον θα πραγματοποιούνται σε έναν μόνο γύρο. Ο εκλογέας θα έχει τη δυνατότητα να επιλέξει δύο συνδυασμούς στο ίδιο ψηφοδέλτιο. Αν δεν συγκεντρωθεί το 50%+1 των ψήφων από την πρώτη επιλογή, τότε οι δεύτερες ψήφοι των συνδυασμών που δεν περνούν στη δεύτερη φάση θα προστίθενται στους δύο πρώτους συνδυασμούς, προσδιορίζοντας τον νικητή. Αυτό το σύστημα αντιμετωπίζει τη μειωμένη συμμετοχή και το κόστος του δεύτερου γύρου, δίνοντας άμεσο αποτέλεσμα από τον πρώτο γύρο.
Παράλληλα, η προαιρετική ηλεκτρονική ψηφοφορία δίνει τη δυνατότητα στους πολίτες να ψηφίζουν εξ αποστάσεως, κάνοντας τις εκλογές πιο προσβάσιμες. Αυτή η καινοτομία, που έχει ήδη δοκιμαστεί με επιτυχία στις ευρωεκλογές του 2024, αναμένεται να αυξήσει τη συμμετοχή και να προσφέρει ευελιξία στους ψηφοφόρους.
Διοικητική Σταθερότητα και Ευελιξία
Η μεταρρύθμιση εισάγει τη δυνατότητα πρόωρων εκλογών εντός της πρώτης τριετίας της πενταετούς θητείας, αν αυτό ζητηθεί από τα 4/5 των μελών του δημοτικού ή περιφερειακού συμβουλίου και τον δήμαρχο ή περιφερειάρχη. Αυτός ο μηχανισμός αποτρέπει την παράλυση του συστήματος σε περιπτώσεις σοβαρών διαφωνιών και διασφαλίζει τη συνέχιση της διοίκησης χωρίς ακυβερνησία. Η διάρκεια της πενταετούς θητείας προσφέρει επίσης επαρκή χρόνο για την υλοποίηση μεγάλων έργων και προγραμμάτων, ενισχύοντας τη σταθερότητα στη διακυβέρνηση.
Προσέλκυση Επιστημόνων και Νέων Ανθρώπων
Η μεταρρύθμιση επιτρέπει σε κάθε συνδυασμό να ορίσει έναν αριθμό επιπλέον υποψηφίων χωρίς σταυρό προτίμησης, οι οποίοι θα εκλέγονται μόνο αν ο συνδυασμός είναι νικητής. Αυτή η αλλαγή προορίζεται για να ενθαρρύνει τη συμμετοχή ατόμων εγνωσμένου κύρους και επιστημονικής κατάρτισης, τα οποία μπορούν να συνεισφέρουν ουσιαστικά στις τοπικές κοινωνίες. Επίσης, η δημιουργία ποσόστωσης για υποψηφίους έως 30 ετών ενισχύει τη συμμετοχή των νέων στη διοίκηση των τοπικών υποθέσεων, φέρνοντας φρέσκες ιδέες και προοπτικές.
Οικονομική Διαφάνεια και Αυτονομία
Σημαντική έμφαση δίνεται στην οικονομική διαφάνεια και τη διαχείριση των πόρων των δήμων και περιφερειών. Εισάγεται η υποχρεωτική δημόσια διαβούλευση για όλες τις κανονιστικές πράξεις πριν από την έγκριση, δίνοντας στους πολίτες τη δυνατότητα να ενημερώνονται και να συμμετέχουν ενεργά στη λήψη αποφάσεων.
Επιπλέον, η δημιουργία του Κέντρου Διαχείρισης Δημοτικών Εσόδων υπό την Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας επιτρέπει την καταγραφή και την άμεση εξόφληση οφειλών, εξασφαλίζοντας τη ροή εσόδων προς τους δήμους. Το Δημοτικό Τέλος διατηρείται για την κάλυψη ανταποδοτικών υπηρεσιών, ενώ καθιερώνεται το Τέλος Τοπικής Ανάπτυξης, που δίνει οικονομική ευελιξία στους δήμους να επενδύουν σε αναπτυξιακά έργα και δαπάνες.
Αποτελεσματική Διακυβέρνηση και Έλεγχος Νομιμότητας
Η ανακατανομή των αρμοδιοτήτων μεταξύ δήμων, περιφερειών και κεντρικού κράτους γίνεται με στόχο την αποτελεσματικότερη παροχή υπηρεσιών στους πολίτες. Αυτή η αλλαγή εξασφαλίζει ότι κάθε επίπεδο διοίκησης μπορεί να ασκεί τις αρμοδιότητες που του αναλογούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
Ταυτόχρονα, οι αλλαγές στο σύστημα ελέγχου νομιμότητας, με την κατάργηση της χωρικής αρμοδιότητας των Ελεγκτών Νομιμότητας, διασφαλίζουν την αμερόληπτη κατανομή των ελέγχων, ενώ η επιτάχυνση της έκδοσης αποφάσεων εντός 10 ημερών προσφέρει πιο γρήγορη επίλυση θεμάτων. Η επαναφορά του προληπτικού ελέγχου του Ελεγκτικού Συνεδρίου για εντάλματα άνω των 15.000 ευρώ προσθέτει ένα επιπλέον επίπεδο διασφάλισης της νομιμότητας.
Προώθηση της Ψηφιακής Διακυβέρνησης
Οι αλλαγές περιλαμβάνουν επίσης τη θέσπιση ηλεκτρονικών τοπικών δημοψηφισμάτων για θέματα αρμοδιότητας των δήμων, ενισχύοντας την άμεση δημοκρατία. Τα δημοψηφίσματα θα επιτρέπουν στους πολίτες να εκφράζουν τη γνώμη τους για ζητήματα που αφορούν την κοινότητά τους, χωρίς την ανάγκη φυσικής παρουσίας, κάνοντας την Τοπική Αυτοδιοίκηση πιο προσιτή και συμμετοχική.
Αποδοτικότερη Λειτουργία των Δήμων και Περιφερειών
Η υποχρεωτική άδεια για την επαγγελματική δραστηριότητα των δημάρχων σε δήμους άνω των 20.000 κατοίκων διασφαλίζει ότι οι τοπικοί άρχοντες θα αφοσιώνονται πλήρως στα καθήκοντά τους, ενισχύοντας την ποιότητα των υπηρεσιών που προσφέρουν. Ταυτόχρονα, η σύσταση θέσης υπηρεσιακού γραμματέα σε δήμους με πληθυσμό άνω των 200.000 κατοίκων εξασφαλίζει την καλύτερη οργάνωση και διοίκηση των μεγάλων δήμων.
Η νέα μεταρρύθμιση στην Τοπική Αυτοδιοίκηση φέρνει μια σειρά από καινοτόμες και ουσιαστικές αλλαγές που αποσκοπούν στην ενίσχυση της αποδοτικότητας, της διαφάνειας και της δημοκρατικής συμμετοχής στις τοπικές αρχές. Η εισαγωγή σύγχρονων εργαλείων και η προώθηση της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης καθιστούν την αυτοδιοίκηση πιο ευέλικτη και προσβάσιμη στους πολίτες. Με αυτήν την πρωτοβουλία, η τοπική διακυβέρνηση αποκτά τα εφόδια για να ανταποκριθεί στις προκλήσεις του μέλλοντος, βελτιώνοντας παράλληλα την ποιότητα ζωής στις τοπικές κοινότητες.
