Με αμείωτο ρυθμό προχωρά ο σχεδιασμός του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης για την επέκταση στην Ψηφιακή Κάρτα Εργασίας σε όλους τους τομείς της επαγγελματικής δραστηριότητας.
Μετά την υλοποίηση του μέτρου σε τράπεζες, μεγάλα σούπερ-μάρκετ, ασφαλιστικές εταιρίες, εταιρίες security και ΔΕΚΟ, η Ψηφιακή Κάρτα Εργασίας τίθεται, από την 1η Ιουλίου 2024, σε πλήρη εφαρμογή στο λιανεμπόριο και στη βιομηχανία, που έχουν ήδη ενταχθεί στο μέτρο από την 1η Ιανουαρίου 2024. Με βάση τον προγραμματισμό, από το Φθινόπωρο του 2024, η Ψηφιακή Κάρτα Εργασίας αναμένεται να επεκταθεί στους κλάδους του τουρισμού και του επισιτισμού.
Μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, η υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, Νίκη Κεραμέως, δηλώνει ότι η πλήρης εφαρμογή της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας στους κλάδους της βιομηχανίας και του λιανεμπορίου συνιστά ένα σημαντικό βήμα για την εργασιακή καθημερινότητα στη χώρα μας και την ορθή εφαρμογή του εργατικού δικαίου.
Όπως αναφέρει, «μέσα σε ένα επιχειρηματικό περιβάλλον, που γνωρίζει σημαντική ανάπτυξη, είναι σημαντικό να θωρακίσουμε τα δικαιώματα των εργαζομένων, βελτιώνοντας την εργασιακή τους καθημερινότητα και εξασφαλίζοντας την ακέραια καταβολή των δεδουλευμένων τους, διασφαλίζοντας παράλληλα υγιείς όρους ανταγωνισμού μεταξύ των επιχειρήσεων. Με την Ψηφιακή Κάρτα Εργασίας καταπολεμώνται φαινόμενα αδήλωτης και υποδηλωμένης εργασίας και εισφοροδιαφυγής, που πλήττουν πρωτίστως τους εργαζόμενους και τις συνεπείς επιχειρήσεις και υπονομεύουν τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος της χώρας. Το μέτρο εφαρμόζεται ήδη με επιτυχία σε εργαζόμενους τραπεζών, μεγάλων σούπερ-μάρκετ, ασφαλιστικών εταιριών, εταιριών security και ΔΕΚΟ και πρόκειται να επεκταθεί σταδιακά στο σύνολο των επιχειρήσεων της χώρας».
Τι ισχύει
Πλέον, οι εν λόγω επιχειρήσεις υποχρεούνται να διαθέτουν και να ενεργοποιούν σύστημα Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας για το σύνολο των εργαζομένων τους, με σχέση εξαρτημένης εργασίας, οι οποίοι απασχολούνται με φυσική παρουσία στον χώρο παροχής εργασίας της επιχείρησης, περιλαμβανομένων των εργαζομένων που απασχολούνται στις ανωτέρω επιχειρήσεις, μέσω δανεισμού.
Με την Ψηφιακή Κάρτα Εργασίας εξασφαλίζεται η παρακολούθηση του πραγματικού χρόνου εργασίας, καταπολεμώντας τις καταχρηστικές πολιτικές των αδήλωτων υπερωριών και των παράνομων μεταβολών και υπερβάσεων του εργασιακού χρόνου.
Έτσι, αν κατά τον έλεγχο διαπιστωθεί ότι ο εργαζόμενος έχει ξεκινήσει την απασχόλησή του στις κτιριακές εγκαταστάσεις του εργοδότη του, χωρίς να υφίσταται σήμανση της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας, επιβάλλονται διοικητικά πρόστιμα και κυρώσεις από τους Επιθεωρητές Εργασίας.
Το ίδιο θα συμβεί, εάν διαπιστωθεί ότι ο εργαζόμενος έχει «νόθα» σήμανση της Κάρτας του, με την οποία δηλώνει δήθεν την αποχώρησή του από την επιχείρηση, ενώ, στην πραγματικότητα, εξακολουθεί να εργάζεται, πραγματοποιώντας αδήλωτη υπερωριακή απασχόληση.
Σύμφωνα με το υπουργείο Εργασίας, η καθολική εφαρμογή της έχει πολλαπλά οφέλη για την αγορά εργασίας, καθώς διασφαλίζονται τα δικαιώματα των εργαζομένων, ενισχύεται ο υγιής ανταγωνισμός και εξασφαλίζεται η βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος.
Παράλληλα, η χρήση της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας, εκτός από διαφάνεια στον χρόνο εργασίας, που οδηγεί στις σωστές και νόμιμες αμοιβές, απλουστεύει ταυτόχρονα τις αναγγελτικές διαδικασίες στο Πληροφοριακό Σύστημα «ΕΡΓΑΝΗ II».
Έτσι, για όποιον εργοδότη ισχύει η υποχρεωτική εφαρμογή της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας, θα έχει, από 1/7/2024, τη δυνατότητα να επιλέγει το απολογιστικό σύστημα αναγγελίας των μεταβολών ωραρίου, υπερωριών και της οργάνωσης του χρόνου εργασίας.
Συγκεκριμένα, με το άρθρο 22 του ν. 5053/2023, εισήχθη η δυνατότητα για τις επιχειρήσεις που έχουν ενταχθεί στον Μηχανισμό της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας, εφόσον το επιθυμούν, να μην καταχωρίζουν εκ των προτέρων τις αλλαγές ή την τροποποίηση του ωραρίου εργασίας ή της οργάνωσης του χρόνου εργασίας ή την υπερωριακή απασχόληση, πριν από την έναρξη πραγματοποίησής τους, αφαιρώντας έτσι σημαντικό γραφειοκρατικό βάρος.
Εφόσον, λοιπόν, οι επιχειρήσεις κάνουν χρήση αυτής της επιλογής, υποχρεούνται:
α) Να δηλώνουν έως και την τελευταία ημέρα του τρέχοντος ημερολογιακού μήνα στην «ψηφιακή δήλωση επιλογής προαναγγελτικού ή απολογιστικού συστήματος καταχώρισης αλλαγών ωραρίου, οργάνωσης χρόνου εργασίας και υπερωριών» ότι, για τον επόμενο μήνα, επιλέγουν να καταχωρίσουν τις αλλαγές του ωραρίου εργασίας ή της οργάνωσης του χρόνου εργασίας και των υπερωριών, απολογιστικά εντός του ίδιου μήνα.
β) Να καταχωρίζουν τις σχετικές αλλαγές έως τη λήξη του επόμενου ημερολογιακού μήνα από τον μήνα πραγματοποίησής τους.
Οι επιχειρήσεις που υποχρεωτικά έχουν ενταχθεί στην εφαρμογή της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας και μόνο μπορούν να επιλέγουν κάθε μήνα διαφορετικό σύστημα (είτε προαναγγελτικό είτε απολογιστικό). Ωστόσο, δεν επιτρέπεται η συνδυαστική εφαρμογή των δύο συστημάτων εντός του ίδιου μήνα.
Στην περίπτωση απολογιστικής δήλωσης απαιτείται ένας αρχικός προαναγγελτικός προγραμματισμός της οργάνωσης του χρόνου εργασίας των εργαζομένων από τις επιχειρήσεις (π.χ σε επίπεδο εβδομάδας ή μήνα).
Ευνόητο είναι ότι οι επιχειρήσεις/εργοδότες που έχουν επιλέξει το απολογιστικό σύστημα, έχουν τη δυνατότητα, εφόσον το επιθυμούν, να επανέλθουν στο προαναγγελτικό σύστημα, αλλά και πάλι θα πρέπει να μπουν στο Πληροφοριακό Σύστημα «ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ» και να το δηλώσουν, πριν από την έναρξη του ημερολογιακού μήνα κατά τον οποίο θέλουν να επανέλθουν στην προαναγγελτική διαδικασία.
Σε κάθε περίπτωση, η απολογιστική αυτή δυνατότητα δεν δίνεται για όλες τις άλλες επιχειρήσεις που δεν έχουν ακόμη ενταχθεί στην υποχρεωτική εφαρμογή της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας και, συνεπώς, θα συνεχίσουν να δηλώνουν υποχρεωτικά προαναγγελτικά τις μεταβολές του εργασιακού χρόνου ως προς τα ωράρια και την οργάνωση, καθώς και τις υπερωρίες.
Οι χρήστες του απολογιστικού συστήματος πρέπει να προσέξουν, καθώς, σε περίπτωση αναντιστοιχίας της πραγματικής απασχόλησης με τη σχετική σήμανση της Κάρτας, επιβάλλεται στον εργοδότη το νομίμως προβλεπόμενο πρόστιμο ανά εργαζόμενο, στην Ψηφιακή Κάρτα του οποίου δεν είναι δυνατή η ανωτέρω αντιστοίχιση.
Περιπτώσεις δικαιολογημένης μη σήμανσης της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας
Όπως επισημαίνεται στην από 21/6/2024 εγκύκλιο του υπουργείου Εργασίας, παρότι η σήμανση της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας αποτελεί υποχρέωση όλων των εργαζομένων που απασχολούνται με φυσική παρουσία στον χώρο παροχής εργασίας της επιχείρησης, υπάρχουν περιπτώσεις, όπου η μη σήμανση θεωρείται δικαιολογημένη και, σε περίπτωση ελέγχου από τους Επιθεωρητές Εργασίας, δεν επιφέρει κυρώσεις.
Οι περιπτώσεις αυτές εξειδικεύονται ως εξής:
I. Εργαζόμενοι με τηλεργασία
Στην παρούσα φάση, ο Μηχανισμός της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας εφαρμόζεται μόνο για εργαζόμενους με φυσική παρουσία στον χώρο που έχει τις κτιριακές της εγκαταστάσεις η επιχείρηση και, συνεπώς, οι εργαζόμενοι που εργάζονται με τηλεργασία δεν έχουν ακόμη υποχρέωση για σήμανση της Ψηφιακής Κάρτας κατά τις ημέρες που εργάζονται με το συγκεκριμένο σύστημα οργάνωσης του χρόνου εργασίας.
Επομένως, αν η επιχείρηση έχει υποβάλει δήλωση ψηφιακής οργάνωσης του χρόνου εργασίας, στην οποία, κατά συγκεκριμένη χρονική περίοδο ή κατά συγκεκριμένες ημέρες απασχόλησης εντός της εβδομάδας, οι εργαζόμενοι εμφανίζονται σε τηλεργασία, η μη σήμανση της Κάρτας τους, κατά τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο ή κατά τις συγκεκριμένες ημέρες απασχόλησης εντός της εβδομάδας, θεωρείται δικαιολογημένη και δεν επιφέρει κυρώσεις.
Ωστόσο, υπάρχει και η περίπτωση όπου κάποιοι εργαζόμενοι επιθυμούν να εργαστούν με φυσική παρουσία ορισμένο χρονικό διάστημα μιας ημέρας και με τηλεργασία κατά το υπόλοιπο χρονικό διάστημα της ίδιας ημέρας.
Στο Πληροφοριακό Σύστημα «ΕΡΓΑΝΗ II» δίνεται η δυνατότητα πολλαπλού χαρακτηρισμού εντός της ίδιας ημέρας για την περίπτωση όπου κάποιος δεν ξεκινά ή δεν ολοκληρώνει την εργασία του στον ίδιο τόπο παροχής εργασίας.
Στην περίπτωση αυτή, αν π.χ. ένας εργαζόμενος ξεκινήσει να εργάζεται με τηλεργασία και ολοκληρώσει την εργασία του με φυσική παρουσία στον τόπο παροχής εργασίας της επιχείρησης ή το αντίστροφο, οφείλει κατά την είσοδο και κατά την έξοδο από τον χώρο παροχής εργασίας με φυσική παρουσία να σημάνει την Ψηφιακή Κάρτα.
II. Ειδικές κατηγορίες εργαζομένων με μη σταθερό τόπο παροχής εργασίας, ο οποίος μεταβάλλεται συνεχώς μέσα στην ημέρα
Υπάρχουν συγκεκριμένες κατηγορίες εργαζομένων οι οποίοι, βάσει της φύσης του αντικειμένου εργασίας τους (π.χ. ιατρικοί επισκέπτες, επιθεωρητές πωλήσεων, περιοδεύοντες πωλητές, τεχνικοί, οδηγοί, εργαζόμενοι που επισκέπτονται τους πελάτες του εργοδότη τους, διαφημιστές κλπ), δεν έχουν έναν σταθερό τόπο παροχής εργασίας, αλλά είναι αναγκασμένοι να μετακινούνται τακτικά από τον έναν τόπο παροχής εργασίας στον άλλο, κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Δεδομένης της αντικειμενικής δυσκολίας που υφίσταται για τη σήμανση της Ψηφιακής Κάρτας των εν λόγω εργαζομένων σε κάθε σημείο που μπορεί να βρίσκονται κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους, είναι σκόπιμη η αντιμετώπισή τους με τον ίδιο τρόπο που αντιμετωπίζονται και οι εργαζόμενοι με τηλεργασία.
Συνεπώς, οι συγκεκριμένες κατηγορίες εργαζομένων δεν θα έχουν υποχρέωση για σήμανση της Ψηφιακής Κάρτας κατά τις ημέρες που εργάζονται εκτός του σταθερού τόπου παροχής εργασίας της επιχείρησης και μετακινούνται τακτικά και εντός της ίδιας ημέρας από το ένα σημείο στο άλλο.
Στην προκειμένη περίπτωση, κατά την οποία δεν υφίσταται σήμανση Κάρτας κατά την έναρξη ή/και κατά τη λήξη της απασχόλησης των εργαζομένων αυτών με φυσική παρουσία στις κτιριακές εγκαταστάσεις της επιχείρησης, θα τεκμαίρεται ως ωράριο εργασίας για τη συγκεκριμένη ημέρα το δηλωθέν στο Π.Σ. «ΕΡΓΑΝΗ II» ημερήσιο ωράριο εργασίας και η μη σήμανση της Κάρτας τους κατά τις συγκεκριμένες ημέρες απασχόλησης εντός της εβδομάδας θα θεωρείται δικαιολογημένη και δεν θα επιφέρει κυρώσεις.
Εφόσον οι εν λόγω εργαζόμενοι βρεθούν να απασχολούνται σε σημείο εκτός του σταθερού τόπου εργασίας τους και προκειμένου να μπορούν να αποδείξουν ότι θεωρείται δικαιολογημένη η μη σήμανση της Ψηφιακής Κάρτας στις εγκαταστάσεις των πελατών τους, θα πρέπει να φέρουν μαζί τους αντίγραφο της σύμβασης εργασίας τους, καθώς και αντίγραφο του πίνακα προσωπικού, από τα οποία να προκύπτει όχι μόνο ο εργοδότης τους, αλλά και η ειδικότητα και ο τόπος παροχής εργασίας τους και, έτσι, να συνάγεται η δυνατότητα μη σήμανσης της Ψηφιακής Κάρτας τους.
Αντίθετα, αν οι εργαζόμενοι των εν λόγω κατηγοριών έχουν σταθερό τόπο παροχής εργασίας εκτός των κτιριακών εγκαταστάσεων της επιχείρησης/εργοδότη, αλλά σε χώρο που έχει διατεθεί στην επιχείρηση/εργοδότη για αποκλειστική χρήση από αυτήν, μέσω μίσθωσης, π.χ. πωλητές μιας συγκεκριμένης επιχείρησης που εργάζονται σταθερά σε shop-in-a-shop άλλης επιχείρησης, τεχνικοί επιχείρησης που παρέχουν τις υπηρεσίες τους σταθερά στην έδρα άλλης επιχείρησης, αλλά σε χώρο που έχει μισθωθεί και χρησιμοποιείται αποκλειστικά από την επιχείρηση/εργοδότη τους, τότε η υποχρέωση σήμανσης της Ψηφιακής Κάρτας για τις εν λόγω κατηγορίες εργαζομένων δεν αίρεται και αυτοί είναι υποχρεωμένοι να σημαίνουν Κάρτα στον τόπο όπου σταθερά παρέχουν τις υπηρεσίες τους.
Αν οι εν λόγω εργαζόμενοι βρεθούν να απασχολούνται με φυσική παρουσία είτε στον σταθερό τόπο παροχής εργασίας της επιχείρησης/εργοδότη τους είτε σε σταθερό τόπο παροχής εργασίας, εκτός των εγκαταστάσεων της επιχείρησης/εργοδότη, οφείλουν να έχουν σημάνει την Κάρτα τους.
Σε αντίθετη περίπτωση, θα επιβάλλονται κυρώσεις από την Επιθεώρηση Εργασίας.
III. Διευθυντικά στελέχη
Οι εργαζόμενοι που κατέχουν θέση εποπτείας ή διεύθυνσης ή εμπιστευτική, απογράφονται κανονικά στη διαδικασία της ψηφιακής οργάνωσης του χρόνου εργασίας.
Για τους εν λόγω εργαζόμενους απαιτείται η υποβολή δήλωσης μεταβολής στοιχείων εργασιακής σχέσης-οργάνωση χρόνου εργασίας, καθώς και η συμπλήρωση: Ψηφιακή οργάνωση του χρόνου εργασίας:(ΝΑΙ)-Κάρτα Εργασίας: (ΝΑΙ), αλλά δεν απαιτείται ψηφιακό ωράριο και δήλωση έναρξης-λήξης Ψηφιακής Κάρτας.