Πριν από περίπου δυόμισι χρόνια, μια ομάδα δώδεκα ανώτερων Γερμανών αξιωματικών συγκεντρώθηκε σε στρατιωτική βάση στο Βερολίνο για να καταρτίσει ένα άκρως απόρρητο σχέδιο αντιμετώπισης πιθανής σύγκρουσης με τη Ρωσία. Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία το 2022 άλλαξε ριζικά το τοπίο ασφάλειας στην Ευρώπη και πυροδότησε τη μεγαλύτερη στρατιωτική ενίσχυση στην ήπειρο από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Το αν η Ευρώπη θα καταφέρει να ανταποκριθεί σε ένα μελλοντικό πόλεμο δεν εξαρτάται μόνο από τα στρατεύματα ή τα οπλικά συστήματα, αλλά και από την τεράστια, πολύπλοκη επιχείρηση μεταφορών και υποστήριξης που περιγράφεται στο Operation Plan Germany (OPLAN DEU) — ένα μυστικό έγγραφο 1.200 σελίδων που συντάχθηκε στους στρατώνες Julius Leber.
Το OPLAN DEU είναι το πρώτο ολοκληρωμένο αμυντικό σχέδιο της Γερμανίας μετά τον Ψυχρό Πόλεμο και περιγράφει πώς Γερμανία, ΗΠΑ και σύμμαχοι θα μετακινήσουν εκατοντάδες χιλιάδες στρατιώτες προς τα ανατολικά σε περίπτωση επίθεσης της Ρωσίας. Παρά την ταχεία πρόοδο από το 2022 και μετά, η εφαρμογή του σχεδίου προσκρούει σε καθυστερήσεις έργων, γραφειοκρατία και αυξανόμενες υβριδικές απειλές. Το κεντρικό ερώτημα παραμένει: φτάνει ο χρόνος για να προετοιμαστεί η Ευρώπη;
Η Γερμανία στο επίκεντρο της ΝΑΤΟϊκής άμυνας
Σύμφωνα με το σχέδιο, όλες οι μεγάλες επιχειρήσεις του ΝΑΤΟ θα διέρχονταν από τη Γερμανία λόγω της γεωγραφίας της Ευρώπης και του φυσικού «φράγματος» των Άλπεων. Χαρτογραφούνται λιμάνια, ποτάμια, σιδηρόδρομοι και οδικές αρτηρίες που θα εξυπηρετούσαν έως και 800.000 στρατιώτες σε περίπτωση κρίσης.
Γερμανοί αξιωματούχοι θεωρούν πιθανό η Ρωσία να μπορεί να απειλήσει το ΝΑΤΟ ήδη από το 2029 — ίσως και νωρίτερα, όπως υποδηλώνουν περιστατικά δολιοφθοράς, κατασκοπείας και παραβιάσεων εναέριου χώρου που αποδίδονται στη Μόσχα. Μια πιθανή εκεχειρία στην Ουκρανία θα μπορούσε μάλιστα να δώσει στη Ρωσία περιθώριο να αναδιοργανωθεί.
Παλαιωμένες υποδομές – σύγχρονα εμπόδια
Τα τελευταία χρόνια η Γερμανία έχει χάσει σε μεγάλο βαθμό την ικανότητα να χρησιμοποιεί τις πολιτικές της υποδομές και για στρατιωτικούς σκοπούς, όπως γινόταν στον Ψυχρό Πόλεμο.
Σήμερα:
- Το 20% των αυτοκινητοδρόμων χρειάζεται άμεση ανακατασκευή.
- Πάνω από το 25% των γεφυρών βρίσκεται σε οριακή κατάσταση.
- Τα λιμάνια της Βόρειας Θάλασσας απαιτούν επενδύσεις 15 δισ. ευρώ.
Η κατάσταση αποδείχθηκε επικίνδυνη το 2024, όταν μια σύγκρουση φορτηγίδας με γέφυρα στον ποταμό Hunte έκλεισε για εβδομάδες τη μοναδική σιδηροδρομική σύνδεση που μετέφερε πυρομαχικά προς την Ουκρανία. Το περιστατικό ανάγκασε το ΝΑΤΟ να μεταφέρει μέρος των αποστολών μέσω Πολωνίας.
Η ανάγκη για νέα νοοτροπία και νέους κανόνες
Η εφαρμογή του OPLAN DEU απαιτεί συνεργασία στρατού, ιδιωτικού τομέα, τοπικών αρχών και υπηρεσιών ασφαλείας σε βαθμό που δεν έχει ξανασυμβεί στη Γερμανία. Ωστόσο, γραφειοκρατία και κανονισμοί από «ειρηνικές εποχές» επιβραδύνουν κρίσιμες διαδικασίες — από την προμήθεια εξοπλισμού μέχρι τη χρήση drones σε αστικές περιοχές.
Όπως παραδέχονται Γερμανοί αξιωματούχοι, η χώρα χρειάζεται να «ξαναθυμηθεί» πρακτικές του Ψυχρού Πολέμου, ακόμη και να φέρει πίσω συνταξιούχους ειδικούς για να βοηθήσουν.
Το OPLAN σε πραγματικές δοκιμές
Πρόσφατες ασκήσεις, όπως η Red Storm Bravo στο Αμβούργο, έδειξαν πόσο δύσκολο είναι να κινηθούν μεγάλες στρατιωτικές φάλαγγες μέσα από πυκνοκατοικημένες πόλεις, αντιμετωπίζοντας παράλληλα drones, απόπειρες δολιοφθοράς ή μπλοκαρίσματα δρόμων.
Προβλήματα όπως μεγάλα κενά στις φάλαγγες, καθυστερήσεις και σύγχυση στην επικοινωνία υπενθυμίζουν ότι η θεωρία απέχει από την πράξη.
Άνοδος δολιοφθορών και υβριδικών επιθέσεων
Οι επιθέσεις σε υποδομές έχουν αυξηθεί:
- Στη Γερμανία έχουν σημειωθεί δεκάδες περιστατικά εμπρησμών και κοψίματος καλωδίων.
- Δικαστήριο στο Μόναχο καταδίκασε άτομο που σχεδίαζε δολιοφθορά για λογαριασμό της Ρωσίας.
- Η Πολωνία κατηγόρησε πρόσφατα τη Ρωσία για έκρηξη που κατέστρεψε κρίσιμες γραμμές τρένου.
Τέτοιες επιθέσεις δείχνουν πόσο ευάλωτο μπορεί να γίνει το ΝΑΤΟ αν η Γερμανία —ο βασικός του κόμβος— παραλύσει.
Κρίσιμη δεκαετία για την Ευρώπη
Παρά τις σημαντικές επενδύσεις που έχει ανακοινώσει το Βερολίνο και τη σαφή πρόοδο στη δημιουργία του OPLAN, οι αξιωματούχοι προειδοποιούν ότι ο χρόνος είναι περιορισμένος. Οι υβριδικές απειλές πολλαπλασιάζονται και η διαχωριστική γραμμή μεταξύ ειρήνης και πολέμου γίνεται ολοένα πιο θολή.
Όπως είπε χαρακτηριστικά ο καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς:
«Δεν είμαστε σε πόλεμο, αλλά δεν ζούμε πια σε πραγματική ειρήνη».
