Υπεγράφη από τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σταύρο Παπασταύρου, και τον αρμόδιο υφυπουργό, Νίκο Ταγαρά, το Προεδρικό Διάταγμα που καθορίζει τη διαδικασία έγκρισης των Ειδικών Σχεδίων Περιβαλλοντικού Ισοδυνάμου Αναβάθμισης Πόλεων (ΕΣΠΙΑΠ). Η υπογραφή του διατάγματος ανοίγει τον δρόμο για την αντιστάθμιση των κινήτρων του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού (ΝΟΚ) και περιλαμβάνει σημαντικές λεπτομέρειες για την έκδοση και υλοποίηση οικοδομικών αδειών.
Παράλληλα, υπεγράφησαν και οι Κοινές Υπουργικές Αποφάσεις που αφορούν:
- Τη διαδικασία επιστροφής φόρων, παραβόλων, εισφορών και κρατήσεων που σχετίζονται με οικοδομικές άδειες, οι οποίες εντάσσονται στα κίνητρα του ΝΟΚ. Οι επιστροφές αυτές θα γίνονται αμελλητί και κατά προτεραιότητα έναντι άλλων αιτήσεων.
- Τις προδιαγραφές των ΕΣΠΙΑΠ, οι οποίες καθορίζουν τα μέτρα περιβαλλοντικού ισοδυνάμου που θα εφαρμόζονται σε κάθε δήμο ή δημοτική ενότητα.
Το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ), εξετάζοντας το σχέδιο του Προεδρικού Διατάγματος, έδωσε το «πράσινο φως», αποδεχόμενο σχεδόν στο σύνολό τους τις ρυθμίσεις του Υπουργείου Περιβάλλοντος. Η απόφαση αυτή θεωρείται κομβική για την επανεκκίνηση του κλάδου της οικοδομής, καθώς ανοίγει τον δρόμο για χιλιάδες οικοδομικές άδειες και αποκαθιστά την εμπιστοσύνη στην αγορά.
Συγκεκριμένα, το ΣτΕ αναγνώρισε τη νομιμότητα του μηχανισμού του Περιβαλλοντικού Ισοδυνάμου, θεωρώντας τον συνταγματικά θεμελιωμένο και ισορροπημένο. Ο μηχανισμός αυτός επιτρέπει:
- Την επανέκδοση και συνέχιση οικοδομικών αδειών που είχαν ακυρωθεί δικαστικά ή είχαν προσβληθεί, αρκεί να είχαν ξεκινήσει εργασίες πριν τις 11.12.2024.
- Την καταβολή τέλους υπέρ του δήμου και την υλοποίηση δράσεων περιβαλλοντικής αναβάθμισης.
- Την αποκατάσταση αδικιών για όσους είχαν ξεκινήσει οικοδομικές εργασίες αλλά οι άδειες τους είχαν προσβληθεί.
- Την πραγματοποίηση έργων χρηματοδοτούμενων μέσω Ταμείων, ΤΑΑ ή ΕΣΠΑ, ενισχύοντας την οικονομική σταθερότητα.
- Την εξισορρόπηση μεταξύ προστασίας του περιβάλλοντος και συνέχισης της οικοδομικής δραστηριότητας.
Σύμφωνα με το υπουργείο, το ΣτΕ ενέκρινε όλα τα μέτρα περιβαλλοντικού ισοδυνάμου που προτείνονται στα ΕΣΠΙΑΠ, όπως: δημιουργία ή αναδιαμόρφωση κοινόχρηστων χώρων, κατεδάφιση επικίνδυνων κτισμάτων, παρεμβάσεις ανάπλασης σε υποβαθμισμένες περιοχές, καθαρισμό και οριοθέτηση ρεμάτων, με εφαρμογή σε επίπεδο δημοτικής ενότητας ή δήμου (στις περιπτώσεις μητροπολιτικών συγκροτημάτων Αττικής και Θεσσαλονίκης σε επίπεδο δήμου).
Το Δικαστήριο καθόρισε επίσης σαφώς ποια θεωρείται έναρξη οικοδομικών εργασιών: όχι μόνο οι εργασίες εκσκαφής ή σκυροδέτησης, αλλά και η κατεδάφιση προϋφιστάμενων κτισμάτων εντός του ίδιου ακινήτου, ακόμη και ανασκαφικές ή δοκιμαστικές εργασίες αρχαιολογικής υπηρεσίας, εφόσον πραγματοποιήθηκαν έως τις 11.12.2024.
Ο μηχανισμός του περιβαλλοντικού ισοδυνάμου, όπως τονίζει το ΣτΕ, διασφαλίζει την προστασία του δημόσιου συμφέροντος, αποτρέποντας τη δημιουργία ημιτελών ή εγκαταλελειμμένων κτηρίων, ενώ παράλληλα προστατεύει τη δικαιολογημένη εμπιστοσύνη των πολιτών και τη συνέχιση της επενδυτικής δραστηριότητας στη χώρα.
Με αυτή την εξέλιξη, ανοίγει ένας νέος κύκλος για τον κλάδο της οικοδομής, συνδυάζοντας την προστασία του περιβάλλοντος με την ενίσχυση της οικονομικής ανάπτυξης και την αξιοπιστία του θεσμικού πλαισίου.
