Σε ένα πολύ σημαντικό βήμα για το παλαιστινιακό ζήτημα προχώρησαν τα τρία ευρωπαϊκά κράτη της Ιρλανδίας, της Νορβηγίας και της Ισπανίας με κοινή τους ανακοίνωση να αναγνωρίσουν το Παλαιστινιακό κράτος, εχθές 22 Μαΐου 2024. Πρόκειται για μία απόφαση που ήρθε μετά από πολύμηνες συζητήσεις των αρχηγών των κρατών, την ώρα που οι καταστροφικοί βομβαρδισμοί του Ισραήλ στη Γάζα έχουν οδηγήσει στον εκτοπισμό 800.000 Παλαιστινίων οι οποίοι βρίσκονται στα όρια της ανθρωπιστικής κρίσης και στον θάνατο περισσότερων από 35.000 αμάχων. Η πρωτοβουλία των τριών ευρωπαίων ηγετών στοχεύει στην πίεση προς το Ισραήλ, ώστε να σταματήσει τις επιθέσεις και να προωθήσει την ύπαρξη δύο κρατών που θα συνυπάρχουν ειρηνικά, ενώ πρόκειται να επικυρωθεί στις 28 Μαΐου. Ακόμη τρία κράτη πρόκειται να ακολουθήσουν τον επόμενο μήνα, όπως έχουν ανακοινώσει η Μάλτα, το Βέλγιο και η Σλοβενία.
Όπως δήλωσε ο Νορβηγός Πρωθυπουργός Γιόνας Γκαρ Στόρε, «εν μέσω ενός πολέμου με δεκάδες χιλιάδες νεκρούς και τραυματίες πρέπει να διατηρήσουμε ζωντανή τη μόνη εναλλακτική λύση που προσφέρει πολιτική λύση τόσο για τους Ισραηλινούς όσο και για τους Παλαιστίνιους». Σημειώνεται ότι η Νορβηγία έχει αποτελέσει σημαντικό διαμεσολαβητή μεταξύ του Ισραήλ και της Παλαιστίνης τη δεκαετία του 1990, καθώς φιλοξένησε αρκετές ειρηνευτικές συνομιλίες οι οποίες οδήγησαν στις συμφωνίες του Όσλο, με τις οποίες το Ισραήλ αναγνώρισε την ύπαρξη της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PLO) ενώ δεσμεύτηκε (άτυπα) να μην επεκτείνει τους οικισμούς του στα Παλαιστινιακά εδάφη.
Ο πρωθυπουργός της Ισπανίας, Πέδρο Σάντσεθ, ο οποίος είναι και ένας από τους μεγαλύτερους ευρωπαίους επικριτές του Ισραήλ, δήλωσε ότι «Πρέπει να χρησιμοποιήσουμε όλα τα πολιτικά μέσα που έχουμε στη διάθεσή μας για να πούμε, δυνατά και ξεκάθαρα, ότι δεν πρόκειται να επιτρέψουμε να καταστραφεί η δυνατότητα της λύσης των δύο κρατών με τη βία, διότι είναι η μόνη δίκαιη και βιώσιμη λύση σε αυτή τη φοβερή σύγκρουση». Ο Σάντσεθ έχει κατηγορήσει τον Νετανιάχου πολλές φορές για τη διάπραξη «σφαγής» στη Γάζα, ενώ εκτιμά ότι ο Πρόεδρος του Ισραήλ δεν έχει κάποιο ειρηνευτικό σχέδιο για τη Γάζα.
Τέλος, ο Ιρλανδός πρωθυπουργός, Σάιμον Χάρι, πρόκειται να προχωρήσει σήμερα, Πέμπτη 23 Μαΐου στην ανακοίνωση της αναγνώρισης του Παλαιστινιακού κράτους σε συνέντευξη τύπου, ενώ αναμένει να ακολουθήσουν και άλλα ευρωπαϊκά κράτη την κίνηση αυτή. Όπως ανέφερε σε δηλώσεις του, αναγνωρίζει απερίφραστα το Ισραήλ και το δικαίωμά του να υπάρχει με ασφάλεια και ειρήνη με τους γείτονές του.
Η απάντηση του Ισραήλ
Ο Μπενιαμίν Νετανιάχου δεν άφησε αναπάντητη την κίνηση των τριών κρατών, την οποία χαρακτήρισε ως «επιβράβευση της τρομοκρατίας», ενώ ο υπουργός Εξωτερικών, Ισραέλ Καντζ έδωσε εντολή για την άμεση ανάκληση των πρεσβευτών της χώρας από τα τρία κράτη. Σε ανακοίνωσή του ανέφερε πως «Στέλνω ένα σαφές και ξεκάθαρο μήνυμα στην Ιρλανδία και τη Νορβηγία: Το Ισραήλ δεν θα παραμείνει σιωπηλό απέναντι σε όσους υπονομεύουν την κυριαρχία του και θέτουν σε κίνδυνο την ασφάλειά του. Η σημερινή απόφαση στέλνει ένα μήνυμα στους Παλαιστίνιους και στον κόσμο: Η τρομοκρατία ανταμείβεται. Αφότου η τρομοκρατική οργάνωση Χαμάς πραγματοποίησε τη μεγαλύτερη σφαγή Εβραίων μετά το Ολοκαύτωμα, αφότου διέπραξε αποτρόπαια σεξουαλικά εγκλήματα, οι χώρες αυτές επέλεξαν να ανταμείψουν τη Χαμάς και το Ιράν αναγνωρίζοντας ένα παλαιστινιακό κράτος».
Η απάντηση αυτή από το Ισραήλ δείχνει πως οι διπλωματικές σχέσεις της χώρας επηρεάζονται σταδιακά εξαιτίας της στάσης της στον πόλεμο που έχει κηρύξει στη Γάζα, ενώ φαίνεται να απομονώνεται ακόμη περισσότερο. Σταθερός υποστηρικτής και σύμμαχος του Ισραήλ παραμένει ο Τζο Μπάιντεν, ο οποίος δήλωσε ότι «Ένα παλαιστινιακό κράτος θα πρέπει να γίνει πραγματικότητα μέσω άμεσων διαπραγματεύσεων, όχι μονομερούς αναγνώρισης». Υπενθυμίζεται ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ έχει ασκήσει βέτο στην αποστολή βομβών προς το Ισραήλ, λόγω των αμάχων που έχουν σκοτωθεί στη Ράφα και τη Γάζα, συνεχίζει όμως στην παράδοση όπλων και πυρομαχικών, καθώς και οικονομικής ενίσχυσης.
Από την άλλη πλευρά, τόσο η Χαμάς όσο και η Παλαιστινιακή Αρχή χαιρέτισαν αυτή την απόφαση, αναφέροντας ότι πρόκειται για μία «ιστορική στιγμή θριάμβου του ελεύθερου αγώνα», όπως ανέφερε ο γενικός γραμματέας της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΟΑΠ, Χουσείν αλ Σέιχ. Αντίστοιχα, το κίνημα της Χαμάς ανέφερε πως είναι ένα σημαντικό βήμα «προς την επικύρωση του δικαιώματός μας στη γη και την ίδρυση παλαιστινιακού κράτους με την Ιερουσαλήμ για πρωτεύουσα». Να σημειωθεί ότι το λεγόμενο «Παλαιστινιακό κράτος» χωρίζεται στη Λωρίδα της Γάζας στην οποία ασκεί τον έλεγχο η οργάνωση της Χαμάς, η οποία έχει χαρακτηριστεί «τρομοκρατική» από το Ισραήλ, τις ΗΠΑ και τα δυτικά κράτη, και στη Δυτική Όχθη στην οποία την κυριαρχία έχει το κόμμα της Φατάχ υπό την διοίκηση του Μαχμούντ Αμπάς.
Οι διεκδικήσεις ενός ενιαίου Παλαιστινιακού κράτους με πρωτεύουσα την Ιερουσαλήμ ξεκινούν από τον πόλεμο των Έξι Ημερών το 1967, όταν το Ισραήλ κατέλαβε τη Λωρίδα της Γάζας, τη χερσόνησο του Σινά στην Αίγυπτο, την υπό Ιορδανικό έλεγχο Ανατολική Ιερουσαλήμ και τα συριακά υψίπεδα του Γκολάν. Έκτοτε, το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών ενέκρινε ψήφισμα που ζητούσε την απόσυρση του Ισραήλ από τα εδάφη που κατείχε κατά τη διάρκεια του πολέμου και έθεσε στο τραπέζι τη λύση της συνύπαρξης των δύο κρατών. Το ψήφισμα αυτό επικρίθηκε και από τις δύο μεριές με την PLO που είχε δημιουργηθεί από το 1964, να διακηρύττει την ίδρυση του Κράτους της Παλαιστίνης στις 15 Νοεμβρίου 1988 στο Αλγέρι της Αλγερίας, από τον τότε αρχηγό της Γιασέρ Αραφάτ.
Έκτοτε, η παλαιστινιακή μεριά επιδιώκει ένα κράτος που θα επεκτείνεται «από τον ποταμό ως τη θάλασσα» με πρωτεύουσα την Ιερουσαλήμ, κάτι στο οποίο εναντιώνεται το Ισραήλ το οποίο θέλει όλη την έκταση υπό τη δική του κυριαρχία. Οι συμφωνίες του Όσλο, το 1993 και το 1995, οδήγησαν στην αναγνώριση της Παλαιστινιακής Αρχής ως φορέα αυτόνομης αλλά και περιορισμένης εξουσίας των Παλαιστινίων στη Δυτική όχθη του Ιορδάνη ποταμού και στη Λωρίδα της Γάζας. Το κράτος αυτό έχει ήδη αναγνωριστεί από 138 μέλη του ΟΗΕ και δύο μη μέλη (Βατικανό και Δυτική Σαχάρα), ενώ προστέθηκαν τα τρία ευρωπαϊκά κράτη που πρόκειται να το επισημοποιήσουν σύντομα και ακόμη τρία κράτη της Ευρώπης, το προσεχές διάστημα.
Ποιες χώρες έχουν αναγνωρίσει το Παλαιστινιακό κράτος
Με πρώτη την Αλγερία που αναγνώρισε το Παλαιστινιακό κράτος αμέσως μετά την κήρυξή του από τον Αραφάτ, το 1988, οι περισσότερες χώρες του μη Δυτικού κόσμου έχουν προχωρίσει σε αναγνώριση. Στην Ασία, οι χώρες που δεν το έχουν αναγνωρίσει είναι η Ιαπωνία, η Νότια Κορέα, η Ταϊβάν και η Μιανμάρ, ενώ το Καμερούν και η Εριθρέα είναι οι μόνες Αφρικανικές χώρες που δεν έχουν προχωρήσει σε αναγνώριση. Η χώρες της Λατινικής Αμερικής έχουν επίσης αναγνωρίσει το κράτος, με εξαίρεση τον Παναμά, τη Γαλλική Γουιάνα και τα νησιά Φόλκλαντ. Από τις Ευρωπαϊκές χώρες, η πρώτη που προχώρησε σε αναγνώριση είναι η Σουηδία το 2014, ενώ λοιπά ευρωπαϊκά κράτη, όπως η Ουγγαρία, η Πολωνία και η Ρουμανία, έχουν αναγνωρίσει το κράτος προτού ενταχθούν στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Σημειώνεται ότι δεν διατηρούν όλα τα κράτη διπλωματικές σχέσεις με την Παλαιστίνη.
Πολλά είναι τα κράτη που τάσσονται υπέρ στη δημιουργία ενός ανεξάρτητου Παλαιστινιακού εδάφους με αυτοδιάθεση, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, δεν έχουν ωστόσο προχωρήσει σε κάποια επίσημη ενέργεια. Το Ηνωμένο Βασίλειο, οι ΗΠΑ και η Γαλλία τάσσονται υπέρ της λύσης των δύο κρατών, ωστόσο εκτιμούν πως αυτή δεν είναι η κατάλληλη στιγμή, ενώ κρίνουν πως η λύση πρέπει να προέλθει μέσω διαπραγματεύσεων Ισραήλ και Παλαιστίνης με μία κοινή συμφωνία. Σε αυτή τη μεριά κινείται και η Ελλάδα, η οποία έχει στενές διπλωματικές, οικονομικές και στρατιωτικές σχέσεις με το Ισραήλ, ωστόσο διατηρεί καλές σχέσεις και με την Παλαιστινιακή Αρχή. Μάλιστα, στην Αθήνα λειτουργεί Διπλωματική Αντιπροσωπεία της Παλαιστίνης η οποία επιδίδει τα διαπιστευτήρια στην Πρόεδρο της Δημοκρατίας, ενώ αρμόδιο για τις σχέσεις της χώρας με την Παλαιστίνη είναι το Γενικό Προξενείο Ιεροσολύμων. Σε ότι αφορά τη στάση της χώρας στη σημερινή κρίση, η Ελλάδα έχει τονίσει τη σημασία διάκρισης της Παλαιστινιακής Αρχής από τη Χαμάς, ενώ υποστηρίζει την διευκόλυνση της πρόσβασης ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα μέσω κατάλληλων διαδρομών και κατάπαυσης του πυρός.
