Ένας μεγάλος αριθμός ερευνών – ειδικά στης ΗΠΑ – έχει συνδέσει της θρησκευτικές πεποιθήσεις με θετικά αποτελέσματα στην ψυχική υγεία. Για παράδειγμα, μία έρευνα του 2005 σε ενήλικες στο Σαν Φρανσίσκο βρήκε ότι το να είσαι θρησκευόμενος είναι το αντίδοτο για τη κατάθλιψη που «χτυπάει» τους ευαίσθητους ανθρώπους και ότι τα υψηλότερα ποσοστά κατάθλιψης εμφανίζονται σε όσους δεν έχουν πίστη. Επίσης, μία έρευνα του 2013 απέδειξε πως η ασθενείς που θεραπεύονται για θέματα ψυχικής υγείας (κατάθλιψη/άγχος) ανταποκρίνονται καλύτερα εάν πιστεύουν στο Θεό.
Μία άλλη ανασκόπηση ερευνών που περιελάμβανε μελέτες για θέματα θρησκείας και υγείας, με επικεφαλή τον Dr. Harold G. Koenig, υπεύθυνο του κέντρο Πνευματικότητας, Θεολογίας και Υγείας στο Duke University Medical Center, βρήκε ότι οι πιο θρησκευόμενοι άνθρωποι παρουσιάζουν λιγότερα καταθλιπτικά συμπτώματα.
«Όσα άτομα εμπλέκονται με τη θρησκεία και τις πρακτικές της και όσοι παραδίνονται στη πνευματικότητα φαίνεται να διαχειρίζονται κατάλληλα το στρες. Ένας απ΄ τους λόγους είναι ότι, επειδή η θρησκεία δίνει στα άτομα την αίσθηση του σκοπού και του νοήματος για τη ζωή, τους βοηθάει να δίνουν νόημα σε όσα αρνητικά τους συμβαίνουν. Επιπλέον, η θρησκευτική κοινότητα γύρω από το άτομο του παρέχει υποστήριξη και ενθάρρυνση στις δύσκολες στιγμές» Dr. Harold G. Koenig
Θρησκεία και εγκέφαλος
Έρευνες σε εγκεφάλους πιστών ανθρώπων δίνουν την εξήγηση της σύνδεσης μεταξύ θρησκείας και ψυχικής υγείας. Συγκεκριμένα, προτείνεται ότι ο διαλογισμός και η προσευχή (όταν οι πιστοί επαναλαμβάνουν μία συγκεκριμένη φράση) ενεργοποιούν περιοχές του εγκεφάλου (τους μετωπιαίους λοβούς) που αφορούν τις ελεγχόμενες συναισθηματικές αντιδράσεις.
Μία έρευνα του 2010 που μελέτησε τομογραφίες εγκεφάλου Θιβετιανών βουδιστών και Φραγκισκανικών μοναχών βρήκε ότι η χρόνια έκθεση σε διαλογισμό και προσευχή προκάλεσε μεγαλύτερο επίπεδο ενεργοποίησης των πρόσθιων μετωπιαίων περιοχών του εγκεφάλου και συγκεκριμένα του προμετωπιαίου φλοιού, συγκριτικά με τις περιπτώσεις ανθρώπων που δεν χρησιμοποιούσαν αυτές τις πρακτικές.
Η ενδυνάμωση αυτών των περιοχών του εγκεφάλου ίσως βοηθάει τα άτομα στην αίσθηση της ηρεμίας, στο να μην αντιδρούν, στην καλύτερη διαχείριση των στρεσογόνων παραγόντων. Παρόλα αυτά, οι συγκεκριμένες έρευνες δεν αναφέρουν ότι αλλάζει ο εγκέφαλος του πιστού και πως είναι πιθανό αυτές οι ισχυρές ενεργοποιήσεις των περιοχών να προϋπήρχαν.
Επίσης, είναι πιθανό η πίστη και τα διδάγματα της θρησκείας (συγχώρεση, αγάπη και ενσυναίσθηση) να «εγγράφονται» στο σύστημα του εγκεφάλου. Όσο πιο πολύ χρησιμοποιούνται αυτές οι συνδέσεις, τόσο πιο ισχυρές γίνονται, άρα εάν η θρησκεία ενισχύει την ενσυναίσθηση, είναι πιθανότερο ο εγκέφαλος (άρα και η συμπεριφορά & η σκέψη) του ατόμου να λειτουργεί με βάση την ενσυναίσθηση.
Επιπρόσθετα, πολύ σημαντικό είναι ότι οι περισσότερες θρησκείες υποστηρίζουν στα μέλη τους να αποφεύγουν τις επικίνδυνες συμπεριφορές για την υγεία, όπως είναι το κάπνισμα, το αλκοόλ ή το υπερβολικό φαγητό. Επομένως, η ακολουθία μία υγιεινής ζωής συμβάλλει και στην καλή λειτουργία του εγκεφάλου
Η άλλη πλευρά της θρησκείας
Ωστόσο, η θρησκεία δεν έχει πάντα θετική επίδραση στην ψυχική υγεία – η επίδραση της εξαρτάται από τις πεποιθήσεις του ατόμου και απ΄ το εάν η θρησκεία του ατόμου είναι αποδεκτή από την κοινότητα στην οποία διαμένει, λένε οι ειδικοί.
Για παράδειγμα, εάν κάποιος, αντί να υποστηρίζει την αγάπη και την ενσυναίσθηση, υποστηρίζει το μίσος για όσους δεν πιστεύουν, αυτή η αρνητική πεποίθηση μπορεί επίσης να επηρεάσει τη λειτουργία του εγκεφάλου. Στη θεωρία, μπορεί να ενεργοποιηθούν περιοχές που έχουν να κάνουν με το μίσος, οι οποίες αυξάνουν το άγχος και απελευθερώνουν ορμόνες του στρες.
Επίσης, εάν τα άτομα θεωρούν ότι μία κατάσταση υγείας – όπως είναι ο εθισμός – είναι η τιμωρία του Θεού, ίσως αυτά τα άτομα να έχουν λιγότερες πιθανότητες να αναζητήσουν θεραπεία.
Εκτός από αυτό, εάν τα άτομα πιστεύουν ότι ο Θεός τους έχει εγκαταλείψει ή αναρωτιούνται εάν τους αγαπά πραγματικά, τείνουν να βιώνουν μεγαλύτερη συναισθηματική δυσφορία και να έχουν αυξημένο κίνδυνο για πρόωρο θάνατο. Πολλές φορές, όσοι απογοητεύονται από τη θρησκεία, τείνουν να μη γίνονται αποδεκτοί από τον περίγυρό τους, γεγονός που ενισχύει τα αρνητικά συναισθήματα.
