Η τελευταία Σύνοδος Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το 2024 φαίνεται να μετέθεσε τις πιο κρίσιμες αποφάσεις για την επόμενη χρονιά, με δύο από τους βασικούς ηγέτες, τον Εμανουέλ Μακρόν και την Τζόρτζια Μελόνι, να απουσιάζουν. Τα συμπεράσματα της χθεσινής πρώτης Συνόδου Κορυφής της ΕΕ υπό τον Αντόνιο Κόστα είχαν ήδη υιοθετηθεί πριν από την έναρξή του, γεγονός ασυνήθιστο, που επέτρεψε πάντως στους «27» να συζητήσουν μεν τις «προκλήσεις» με τις οποίες είναι ήδη αντιμέτωπη η ΕΕ, ιδίως σε ό,τι αφορά την επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ, τον πόλεμο στην Ουκρανία, τη νέα πολιτική κατάσταση στη Συρία, καθώς και τη διαχείριση του μεταναστευτικού, αλλά χωρίς να καταλήξουν σε συγκεκριμένες αποφάσεις.
Σε κάθε περίπτωση, οι επικεφαλής των ευρωπαϊκών οργάνων αναγνώρισαν ότι «το 2025 θα είναι μια κρίσιμη χρονιά», όπως ανέφερε συγκεκριμένα η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν μετά τη συνεδρίαση, σημειώνοντας παράλληλα ότι «ο κόσμος θα παρακολουθεί» το πώς η ΕΕ θα συνεχίσει να στηρίζει την Ουκρανία.
Η εξέλιξη του ρωσο-ουκρανικού μετώπου
Αρκετοί Ευρωπαίοι ηγέτες προειδοποίησαν ότι θα ήταν μια μάλλον ατυχής στιγμή για μια πιθανή εκεχειρία μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, αλλά συζήτησαν ανοιχτά το ενδεχόμενο να σταλούν ειρηνευτικά στρατεύματα στο μέλλον, στη βάση σχετικής πρότασης του Εμμανουέλ Μακρόν. Ο μόνος που εμφανίστηκε να απορρίπτει προσώρας την ιδέα ήταν ο Ισπανός πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ.
Νωρίτερα, πάντως, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι στις Βρυξέλλες ξεκαθάρισε ότι «οι ευρωπαϊκές εγγυήσεις δεν είναι αρκετές» χωρίς τις αντίστοιχες των ΗΠΑ, ώστε να διασφαλιστεί ειρήνη, ενώ απέρριψε την ιδέα μιας εκεχειρίας, καθώς εκτιμά ότι θα προκαλέσει «παγωμένη διένεξη» στην Ουκρανία.
«Ο ρόλος της Ευρώπης στον κόσμο»
Η επιστροφή Τραμπ
Οι «27» συζήτησαν παράλληλα τον «ρόλο της Ευρώπης στον κόσμο», εν αναμονή της επιστροφής του Τραμπ σε λίγες εβδομάδες στον Λευκό Οίκο. Οι περισσότεροι έκαναν λόγο για την ανάγκη ενίσχυσης της στρατηγικής αυτονομίας της ΕΕ, που περνάει μέσα από τους τομείς της άμυνας, της ασφάλειας και της ανταγωνιστικότητας. Παρ’ όλα αυτά δεν κατέληξαν σε κάποια συγκεκριμένη απόφαση, ιδιαίτερα ως προς τις ευρωατλαντικές σχέσεις, καθώς περιμένουν να δουν ποιες από τις «απειλές» του θα υλοποιήσει ο νέος Αμερικανός πρόεδρος είτε αναφορικά με τους δασμούς στα εμπορικά προϊόντα είτε ως προς τη στήριξη της Ουκρανίας. Το ζήτημα αυτό, όπως και η ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας, αναμένεται να απασχολήσει το άτυπο Eυρωπαϊκό Συμβούλιο στις αρχές Φεβρουαρίου.
Σχέσεις με Συρία και πρόσφυγες
Και ενώ κατέληξαν στις βασικές αρχές για την ομαλοποίηση των σχέσεων με τη Συρία μετά την πρόσφατη ανατροπή του καθεστώτος του Μπασάρ αλ Άσαντ, δεν ξεκαθάρισαν τον βαθμό εμπλοκής τους με τους αντάρτες της HTS, που ελέγχουν ακόμη τη Δαμασκό. Οι «27» ζήτησαν μια «συμπεριληπτική πολιτική διαδικασία» που θα εγγυηθεί την εδαφική ακεραιότητα της χώρας, την εθνική ενότητα, την προστασία όλων των θρησκευτικών και εθνικών μειονοτήτων, καθώς και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, και που θα αποτρέψει την επαναφορά του τρομοκρατικού εξτρεμισμού.
Παράλληλα, οι Ευρωπαίοι ηγέτες τόνισαν ότι οι επιστροφές των Σύρων προσφύγων που ζουν στην Ευρώπη θα πρέπει να είναι «ασφαλείς, εθελοντικές και αξιοπρεπείς» λόγω της συνεχιζόμενης αστάθειας και αβεβαιότητας στη χώρα, αλλά και στην ευρύτερη περιοχή. Εξάλλου, έως τον Μάρτιο η πρόεδρος της Κομισιόν δεσμεύτηκε να καταθέσει πρόταση για κανονισμό που θα προσδιορίζει νομικά τις επιστροφές των μεταναστών, όπως και άλλη για τον καθορισμό των ασφαλών τρίτων χωρών.
Σύνοδος για την ευρωπαϊκή άμυνα
Την ίδια ώρα, με πρωτοβουλία του Έλληνα πρωθυπουργού, θα πραγματοποιηθεί ειδικευμένη Σύνοδος Κορυφής στις 3 Φεβρουαρίου με αντικείμενο την ευρωπαϊκή άμυνα. Όπως δήλωσε ο Κυριάκος Μητσοτάκης, «χαίρομαι διότι κατόπιν και δικής μου πρότασης θα υπάρχει μια έκτακτη Σύνοδος Κορυφής η οποία θα λάβει χώρα στις 3 Φεβρουαρίου με αντικείμενο αποκλειστικά και μόνο την ευρωπαϊκή άμυνα».
Πρόσθεσε πως, «Οι θέσεις της Ελλάδος είναι γνωστές δε χρειάζεται να της επαναλάβω. Η τεράστια γεωπολιτική ένταση την οποία αντιμετωπίζουμε απαιτεί και μία πολιτική αφύπνιση η οποία θα μπορεί να κινηθεί σε πολλά και διαφορετικά επίπεδα, απαιτείται κινητοποίηση και ευρωπαϊκών πόρων όπως έχω γράψει και εξηγήσει πολλές φορές, ένα ευρωπαϊκό αμυντικό ταμείο».
